Πολλοί αναρωτιόμαστε, τι έγιναν τόσοι καλλιτεχνικοί θησαυροί που είχε η αρχαία Ελλάδα.

Πρώτα οι Ρωμαίοι συστηματικά λαφυραγώγησαν αρχαίους ελληνικούς ναούς και ακμάζουσες ελληνικές πόλεις για αιώνες απογυμνώνοντάς τες από καλλιτεχνικούς θησαυρούς και πολύτιμα αντικείμενα.

Στη συνέχεια οι χριστιανοί συνέχισαν τις καταστροφές.

Ακολουθεί ένας κατάλογος, από τις καταστροφές των Ρωμαίων, από το βιβλίο του  Κ.Σιμόπολου, <<Η λεηλασία και καταστροφή των ελληνικών αρχαιοτήτων>>. Υπάρχει στο βιβλίο και κατάλογος για της καταστροφές των χριστιανών.

- Λεηλασία Συρακουσών 209πΧ, Μάρκελλος, άφησε μόνα τα τείχη και ολάδεια σπίτια (Λίβιος).

- Λεηλασία Τάραντα, Φάβιος Μάξιμος, μόνο ο χρυσός ήταν 3800 λίτρες.

- Λεηλασία 134 Μικρασιατικών πόλεων, Λούκιος Σκιπίων Ασιατικός, 1231 ελεφαντόδοντα, 234 χρυσά στέμματα, 137420 λίτρες ασήμι, 224000 αργυρά τετράδραχμα, 321700 κιστοφόρους (αργυρά νομίσματα), 140000 χρυσά νομίσματα δίδραχμα του Φιλίππου, 1420 λίτρες αργυρά αγγεία και 1023 λίτρες χρυσά αγγεία (Λίβιος).

- 191πΧ Καικίλιος Γκλάμπριο, από Αιτωλούς, 3000 λίτρες ασήμι, 113000 αττικά τετράδραχμα, 249000 κιστοφόροι, αναρίθμητα αργυρά αγγεία και ασημένια σκεύη.

- Λεηλασία Μακεδονίας 196πΧ, Τίτος Φλαμινίνος, κατάφορτες άμαξες με χρυσό και άργυρο, 43270 λίτρες αδούλευτο ασήμι, χρυσός κεχψνευμένος 3714, 114 χρυσά στέμματα "δωρεά των μακεδονικών πόλεων", 84000 αττικά τετράδραχμα. Επί μία ημέρα περνούσαν άμαξες κατάφορτες με χάλκινα και μαρμάρινα αγάλματα. Ο αδελφός του λεηλάτησε την Ερέτρια.

- Λεηλασία Αμβρακίας 187πΧ, Marcus Fulvius Nobitor, χίλια αγάλματα και χιλιάδες πίνακες ζωγραφικής στη Ρώμη, άφησε μόνο τα πήλινα αντικείμενα στην πόλη.

- Λεηλασία Αβδήρων, Ευβοίας και Βοιωτίας, Αλιάρτου, Lucretius Gallus 171πΧ, όλα τα αγάλματα και η πίνακες, η Αλίαρτος ισοπεδώθηκε και οι κάτοικοι πουλήθηκαν δούλοι.

- Λεηλασία Χαλκίδας, Λούκιος Ορτενσιος, λεηλασία όλων των ιδιωτικών κατοικιών οι πολίτες πουλήθηκαν στη δουλαγορά.

- Δήωση Μακεδονίας 168πΧ, Αιμίλιος Παύλος, τρεις χιλιάδες άντρες κρατούσαν ανά τέσσερες ασημένιο δοχείο με αργυρά νομίσματα αξίας 750 τριτάλάντων!, άλλοι κρατούσαν κρατήρες, ποτήρια σε σχήμα κέρατος, φιάλες και κύλικες από ασήμι, σε πελώρια κατακόσμητα αγγεία (Πλούταρχος). 250 άμαξες με χρυσά αγάλματα, κολοσσούς από μάρμαρο, γλυπτά από ελεφαντόδοντο, αμέτρητοι πίνακες κλπ.

- Λεηλασία Μακεδονίας , 146 πΧ, Καικίλιος Μέτελλος, απογύμνωση Μακεδονίας από καλλιτεχνικούς θησαυρούς, συμπεριλαμβάνεται σύμπλεγμα του Λυσίππου με τη μάχη του Γρανικού με 16 χάλκινους ανδριάντες εταίρων του Αλεξάνδρου. Και άγαλμα του Αλέξανδρου. Θα καταστραφούν από πυρκαγιά στη Ρώμη 80μΧ.

- Λεηλασία Κορίνθου, Λεύκιο Μόμμιο 146πΧ "αγροίκο στρατηγό". Όλοι οι καλλιτεχνικοί θησαυροί μεταφέρθηκαν στη Ρώμη, κατά τη λεηλασία οι δρόμοι της πόλης ήταν στρωμένοι με πίνακες ζωγραφικής, τα λάφυρα μοιράστηκαν μεταξύ Ρώμης και Περγάμου (σύμμαχοι). Τα περισσότερα κτίρια στη Ρώμη στολίστηκαν με έργα τέχνης προερχόμενα από την Κόρινθο. Από την λεηλασία των Θεσπιών από τον ίδιο, έργα του Πραξιτέλη (Έρωτας) και Θεσπιάδες Μούσες.

- Λεηλασία Μ Ασίας, Λούκουλλος 63πΧ, κολοσσιαίο χρυσό άγαλμα Μυθριδάτη, ασπίδα με πολύτιμους λίθους, χρυσά και αργυρά σκεύη κλπ, 56 μουλάρια με ασήμι από λιωμένα έργα τέχνης και 107 με αργυρά νομίσματα (Πλούταρχος).

- Λεηλασία Ασίας, Πομπήιος 61πΧ, τρία ολόχρυσα αγάλματα Αθηνάς Άρεως και Απόλλωνος, ανδριάντας Μιθριδάτη από συμπαγή χρυσό, αργυρός του Φαρνάκη από Πόντο, χρυσές κλίνες του Δαρείου, χρυσους θρόνους, χρυσά σκήπτρα και ανάκλιντρα με πολύτιμους λίθους (Αππιανός). Χρυσό βουνό με ολόχρυσα ζώα και προσωπογραφία του Πομπηίου με πολύτιμους λίθους (Πλίνιος).

- Λεηλασία Δελφών Επιδαύρου και Ολυμπίας, Σύλλας 88πΧ, δεν άφησε κανένα χρυσό και αργυρό αφιέρωμα, επέδειξε 15000 λίτρες χρυσού και 115000 λίτρες αργύρου, αργυρός πίθος του Κροίσου τεμαχισμένος φορτωμένος σε υποζύγια (Πλούταρχος). Βανδαλική αποκοπή ακρωτηρίων από αετώματα ναών, αφαίρεση κιόνων και κιονόκρανων από τον ναό του Διός στην Αθήνα, δέκα μετώπες από το ναό της Νεμέσεως στον Ραμνούντα, σύληση αθηναϊκών ιερών, λατρευτικό άγαλμα Αθηνάς από Αλκομενές Βοιωτίας, χρυσό άγαλμα Απόλλωνα από Δελφούς, έργα τέχνης από το ιερό της Σαμοθράκης αξίας 1000 ταλάντων κλπ

Αυτά έγιναν σε καιρό πολέμου, εξαιρούνται όσα πήραν οι στρατιώτες για λογαριασμό τους. Σε καιρό ειρήνης οι έπαρχοι και οι αυτοκράτορες κατά τις πηγές συγκέντρωσαν τα ακόλουθα από τις ελληνικές πόλεις.

- Έπαρχος Σικελίας Verres (73-70πΧ), ρήμαξε τις ελληνικές πόλεις της Σικελίας από όλους τους καλλιτεχνικούς θησαυρούς (Κικέρων), έργα των Σκόπα, Μύρωνος, Λυσίππου και Πραξιτέλη, ακόμα και τα μικρότερα απο ιδιωτικές κατοικίες. Υπερφυσικό άγαλμα Αφροδίτης από Εγεστα, άγαλμα Ερμή από Τυνδαρίδα, άγαλμα Απόλλωνα και Ηρακλή από Ακράγαντα, κλπ κλπ. Ο ίδιος όταν ήταν λεγάτος της Μ. Ασίας άρπαξε χρυσά αναθήματα από τον Παρθενώνα της Αθήνας, τα ωραιότερα αρχαία αγάλματα από το ναό του Απόλλωνα στην Δήλο, τα ωραιότερα αρχαία αγάλματα από την Χίο, τις Ερυθρές και την Αλικαρνασσό. Από την Τένεδο το λατρευτικό άγαλμα του Τένητος θα εκτεθεί στο Φόρουμ της Ρώμης, το περιλάλητο άγαλμα της Ήρας από τη Σάμο και σαρωτική διαρπαγή του Ηραίου με αναρίθμητα αγάλματα και πίνακες, λεηλάτησε την Ασπενδο της της Παμφυλίας και δεν άφησε ούτε ένα άγαλμα σε ναούς δημόσιους χώρους και κτίρια φορτώνοντάς τα όλα σε καράβια. Ο Κικέρων τον κατηγορεί ότι σε αντίθεση με τους προηγούμενους που στόλισαν τη Ρώμη αυτός τα κράτησε για τον εαυτό του.

- Αγορανόμος Ρώμης M.Scaurus, μετέφερε στη Ρώμη 3060 κίονες.

- Ύπατος P. Servilius, Όλυμπος Κιλικίας 74πΧ άδειασε την κατακόσμητη πόλη από σπουδαία έργα τέχνης και τα παρέδωσε στο κράτος.

- 3000 κλοπιμαία αγάλματα από ελληνικές πόλεις στη Ρώμη (Πλίνιος)

- Ανθύπατος Junius Silanus 76πΧ, πίνακες του Αθηναίου ζωγραφου Νικία και άλλα πολλά.

- Λεηλασία μικρασιατικών πόλεων, Λούκουλλος 71πΧ, πολυάριθμα έργα τέχνης, άγαλμα Αυτόλυκου από Σινώπη έργο του Σθένιδος.

- Ανθύπατος Aurelius Cotta, λεηλασία Ηρακλείας Πόντου. Πολλά φορτία χάθηκαν σε ναυάγια.

- Λεηλασία ξακουστής πινακοθήκης της Σικυώνας, Αγορανόμος Ρώμης M.Scaurus 58πΧ, έργα του Παυσία και του Απελλή.

- Λεηλασία Αλεξάνδρειας, Οκταβιανός Αύγουστος, έλιωσε όλα τα έργα από χρυσό και άργυρο. Ερήμωσε Αιτωλία και Ακαρνανία και μετάφερε όλα τα αγάλματα στην Νικόπολη και το χρυσελεφάντινο της Αρτέμιδος Λαφρίας. Λεηλάτησε το ιερό της Αλέας στην Τεγέα αρπάζοντας το πανάρχαιο ελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς και τα δόντια του μυθικού καλυδώνιου κάπρου κλπ κλπ. από την Αλεξάνδρεια τέσσερα χρυσά αγάλματα που στόλιζαν την αρμάμαξα της διακομιδής της σωρού του Αλέξανδρου. Έργα του ζωγράφου Αντίφιλου με θέμα τις μακεδονικές κατακτήσεις.

- Ερήμωση των Δελφών, Νέρων, αφαίρεσε 500 χάλκινα αγάλματα θεών και ανθρώπων (Παυσανίας). Από την Ολυμπία άγαλμα του Οδυσσέα, του Διός, του Διονύσου και του Ορφέα. Και εξαπέλυσε πράκτορες στην Ελλάδα και την Ιωνία να συγκεντρώσουν αγάλματα να αντικαταστήσει αυτά που καταστράφηκαν στην πυρκαγιά της Ρώμης. Ο Πλίνιος αναφέρει ονομαστικά που βρίσκεται στη Ρώμη κάθε άγαλμα από τα καλύτερα.

Από το απέραντο αυτό πλιάτσικο της λείας των ρωμαϊκών κατακτητικών εκστρατειών μόνο τυχόν ναυάγια να κρύβουν κάποιους αρχαιολογικούς θησαυρούς, κυρίως χάλκινα αγάλματα γιατί τα περισσότερα χάλκινα αγάλματα έλιωσαν στα χυτήρια του Μεσαίωνα και σώζονται μόνο ορισμένα αντίγραφα σε μάρμαρο των πρωτότυπων έργων.

Περικλής Νικολακόπουλος

Πολ. Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Γεωργούλη 15 & Σπυροπούλου - Καλαμάτα - 24100

Τηλ. 27210 89033, 20412 - 6977609701

Fax  27210 95959