Η «Ζωντανή Βιβλιοθήκη» δημιουργήθηκε στην Ελλάδα το 2009 από μια ομάδα εθελοντών, οι οποίοι αναζητούσαν ένα μέσο εκπαίδευσης στα ανθρώπινα δικαιώματα. Αποτελεί δε μέλος του Διεθνούς Δικτύου Ζωντανών Βιβλιοθηκών, πρωτοβουλίας που ξεκίνησε από τη Δανία.

Σήμερα η ελληνική πρωτοβουλία αποτελείται από 50 και πλέον άτομα - ζωντανά βιβλία με διαφορετικές εμπειρίες: πρόσφυγες, ανθρώπους με αναπηρία, αντιρρησίες συνείδησης, χρήστες ψυχιατρικών υπηρεσιών και άλλους, που έχουν βιώσει από πρώτο χέρι τον ρατσισμό και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Στόχος είναι με τις αφηγήσεις τους να πολεμήσουν την προκατάληψη και τις διακρίσεις που βιώνουν οι ίδιοι και οι συμπολίτες τους. «Αφηγούμαι σημαίνει αντιστέκομαι» είναι το σύνθημά τους.

Οι αναγνώστες της «Ζωντανής Βιβλιοθήκης» έχουν την ευκαιρία μέσα από την προτεινόμενη βιβλιογραφία να διαλέξουν το ζωντανό βιβλίο, με το οποίο μπορούν να συνομιλήσουν για μισή ώρα. Μάλιστα, εάν δεν μιλούν τη γλώσσα του ζωντανού βιβλίου, τότε η «Ζωντανή Βιβλιοθήκη» τούς παρέχει ένα ζωντανό λεξικό (διερμηνέα), κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης. Οι αναγνώστες ακούν την αφήγηση του ζωντανού βιβλίου και στη συνέχεια μπορούν να θέσουν ερωτήσεις σχετικά με τη ζωή και τις αξίες του. Μόνος περιορισμός: να μην θίξουν την αξιοπρέπειά του.

Επίσης, οι αναγνώστες της «Ζωντανής Βιβλιοθήκης» μπορεί να μην κρατούν στα χέρια τους παραδοσιακά βιβλία, αλλά έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις με τη συμβατική βιβλιοθήκη: να δανειστούν τα βιβλία για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, να τα σεβαστούν και να τα επιστρέψουν στην ίδια κατάσταση που τα δανείστηκαν.

«Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά στερεότυπα και ραγδαία αύξηση του ρατσισμού, φαινόμενα τα οποία προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε μέσα από τη Ζωντανή Βιβλιοθήκη» εξηγεί σ η Ελίνα Σαράντου, μέλος της εθελοντικής ομάδας.

Μερικά από τα βιβλία που διατίθενται για ανάγνωση από τη βιβλιοθήκη αυτή είναι τα εξής: «Ζώντας (ορο)θετικά. Με το να με "διαβάσεις" δεν θα κολλήσεις. Ίσως να ξεκολλήσεις!», «Νανισμός. Οι άνθρωποι που μια μέρα δραπέτευσαν από τα παραμύθια και από τότε, το δικό τους παραμύθι ψάχνουν», «Αντιρρησίας Συνείδησης. Είκοσι χρόνια δημόσιας δράσης για την άρνηση στράτευσης», «Η ζωή μέσα από τα χέρια μου. Χέρια που επικοινωνούν στη νοηματική γλώσσα», «Η καθημερινότητα μετά την απώλεια όρασης», «Azadi θα πει ελεύθερος. Οι περιπέτειες ενός πρόσφυγα από το Αφγανιστάν στην Ευρώπη- φρούριο» και «Μια Guerilla στην Αθήνα. Από αντάρτισσα στη Ζιμπάμπουε, σκλάβα στο Μαρούσι».

Η «Ζωντανή Βιβλιοθήκη» δεν έχει σταθερή έδρα, αλλά περιοδικά στεγάζεται σε χώρους της Αθήνας.

Επίσης, τα μέλη της «Ζωντανής Βιβλιοθήκης» έχουν προχωρήσει στη δημιουργία σύντομου οδηγού με συμβουλές για την παρέμβαση των πολιτών που γίνονται μάρτυρες ρατσιστικών επιθέσεων και τίτλο «Αν όχι εσύ, ποιος». Ο οδηγός διατίθεται μέσα από την ιστοσελίδα της «Ζωντανής Βιβλιοθήκης» www.humanlibrary.gr