Σε πυκνοκατοικημένες πόλεις όπως η Νέα Υόρκη, οι "αγρότες" πηγαίνουν στους λαχανόκηπούς τους με ... το ασανσέρ, το λεωφορείο ή το ποδήλατο ή το πολύ περπατώντας για λίγα λεπτά. Στο Λονδίνο, ενόψει και της Ολυμπιάδας του 2012, υπολογίζεται ότι θα έχουν δημιουργηθεί 2012 νέοι αστικοί λαχανόκηποι, πάνω σε ταράτσες και μπαλκόνια και σε όχθες καναλιών ή σχολικές αυλές.

Στην Αργεντινή, οι "φάρμες των πόλεων" δίνουν τροφή στους "νεόπτωχους" που άφησε πίσω της η κρίση, ενώ στην Αβάνα της Κούβας, οι αστικοί λαχανόκηποι απλώνονται ήδη σε έκταση 14.000 εκταρίων (1 εκτάριο=10.000 τ.μ ή δέκα στρέμματα), καλύπτοντας σημαντικό μέρος των καθημερινών αναγκών των κατοίκων.

Οι αστικοί λαχανόκηποι, που το τελευταίο διάστημα -υπό την πίεση και της οικονομικής κρίσης, αλλά όχι μόνο εξαιτίας αυτής- αρχίζουν να αναπτύσσονται και στην Ελλάδα (π.χ., Θεσσαλονίκη, Έδεσσα, Αλεξανδρούπολη), κερδίζουν διαρκώς έδαφος.

Και είναι λογικό: το 50% των κατοίκων της γης ζει σε πόλεις, όπου διαβιούν 250 εκατ. άτομα, με δυσκολία πρόσβασης σε φαγητό. Οι κάτοικοι χαμηλού εισοδήματος των αστικών κέντρων δαπανούν μέχρι και το 60% των ετήσιων αποδοχών τους για τρόφιμα. Μέχρι το 2015, περίπου 25 πόλεις ανά την υφήλιο εκτιμάται ότι θα έχουν πληθυσμό άνω των 10 εκατ. ατόμων, κάτι που σημαίνει ότι θα χρειάζεται να εισάγουν τουλάχιστον 6.000 τόνους τροφίμων καθημερινά.

Κι αυτό, τη στιγμή που μόνο στο Λονδίνο υπολογίζεται ότι υπάρχουν 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα επίπεδης επιφάνειας, κατάλληλης για καλλιέργεια, πάνω στις ταράτσες των σπιτιών!

Οι ελεύθερες επιφάνειες των κτιρίων, αλλά και οι μικρές, ανεκμετάλλευτες επιφάνειες γης μέσα στις πόλεις, ανοίγουν νέες προοπτικές για την ανάπτυξη αστικών δημοτικών λαχανόκηπων, δηλαδή μιας παλιάς ιδέας (υπάρχει πάνω από 150 χρόνια σε Ευρώπη και ΗΠΑ), που γνωρίζει ξανά ημέρες "δόξας", λόγω της πίεσης της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και της αύξησης της φτώχειας και της ανεργίας σε πολλές περιοχές της γης.

Στην Ελλάδα, η ανάπτυξη δημοτικών λαχανόκηπων έχει έντονα κοινωνικά χαρακτηριστικά, αφού δικαιούχοι μεριδίων σε τέτοιους κήπους θα είναι -στις περισσότερες περιπτώσεις- κάτοικοι που δυσκολεύονται "να τα βγάλουν πέρα": χαμηλοσυνταξιούχοι, πολύτεκνοι και άτομα που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.


Μια παλιά ιδέα γνωρίζει καινούργιες δόξες

Η ιδέα των αστικών λαχανόκηπων μετράει, όπως προαναφέρθηκε, περίπου ενάμιση αιώνα ζωής. Ωστόσο, από τη δεκαετία του '70, πολλές δημοτικές αρχές ανά τον κόσμο άρχισαν να "κοιτάζουν" πιο συστηματικά το θέμα και το 1973-1974 η ιδέα έλαβε πιο "μαχητικό" χαρακτήρα.

Ήταν τότε, που μια καλλιτέχνιδα εν ονόματι Λιζ Κρίστι ξεκίνησε στη Νέα Υόρκη το κίνημα "Αντάρτες Κηπουροί" (Guerilla Gardeners), "καταλαμβάνοντας" ειρηνικά ανεκμετάλλευτους χώρους της πόλης, με το φύτεμα λουλουδιών και τη σπορά λαχανικών.

Έκτοτε, πολύ νερό κύλησε στους … λαχανόκηπους και μόνο στο κέντρο της Νέας Υόρκης υπάρχουν σήμερα πάνω από 600 δημόσιοι αστικοί κήποι, που μοιράζονται την αφοσίωση 20.000 πολιτών-κηπουρών.

Από το κίνημα της "κατσαρόλας" στο κίνημα των αστικών λαχανόκηπων της Αργεντινής

Στην Αργεντινή, μπορεί η κρίση να άφησε πίσω της "καμένο έδαφος", αλλά το έδαφος αυτό έδωσε τροφή στους κατοίκους. Πριν από 10 χρόνια, αναπτύχθηκε από τις δημοτικές αρχές της χώρας η στρατηγική της αστικής γεωργίας, στο πλαίσιο της οποίας δόθηκαν στους πιο φτωχούς κατοίκους των αστικών και περιαστικών περιοχών, εκτάσεις προς καλλιέργεια -αλλά και δωρεάν σπόροι και εργαλεία.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της προσπάθειας αποτελούν οι οπωρώνες και λαχανόκηποι, που απλώνονται μεταξύ των πόλεων Ροζάριο και Μπουένος Αϊρες, καλλιεργούμενοι από ανθρώπους , που λίγα χρόνια πριν δεν είχαν κάποια σχέση με τη γεωργία.

Κάποιοι από τους νεόκοπους αυτούς κηπουρούς, άφησαν τους κήπους τους όταν η οικονομική τους κατάσταση βελτιώθηκε. ’λλοι, όμως, "κόλλησαν" σε αυτούς, εξακολουθώντας να παράγουν οι ίδιοι τα φρούτα και λαχανικά για το τραπέζι τους.

Τα γεύματα των Ολυμπιακών του Λονδίνου…

Καθοδόν προς την Ολυμπιάδα του 2012, αλλά και στη διάρκειά της (Ιούλιος-Σεπτέμβριος), το Λονδίνο θα έχει να … ταΐσει πολύ κόσμο. Ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει η προμήθεια τροφίμων αποτελεί πολύ βασικό παράγοντα για την επίτευξη του στόχου, που έχει θέσει η διοργανώτρια αρχή, περί οργάνωσης αγώνων, με βάση τις αρχές της αειφορίας.

Ο περιβαλλοντικός και κοινωνικός αντίκτυπος της προμήθειας τροφίμων για 1,3 εκατ. εργαζόμενους στην κατασκευή των ολυμπιακών έργων, αλλά και για τα 14 εκατ. επισκέπτες αναμένεται τεράστιος. Ψάχνοντας λύσεις, η βρετανική κυβέρνηση "σκαρφάλωσε" στις ταράτσες.

Στο πλαίσιο του προγράμματος "Capital Growth", οι Λονδρέζοι ενθαρρύνονται -μεταξύ άλλων με οικονομικά κίνητρα- να καλλιεργήσουν λαχανικά σε ανεκμετάλλευτες αστικές ζώνες, όπως αυλές σχολείων, όχθες καναλιών και -κυρίως- επίπεδες οροφές σπιτιών και εμπορικών καταστημάτων.

Για παράδειγμα, για κάθε μετατροπή οροφής σε λαχανόκηπο, οι πολίτες λαμβάνουν 1000 λίρες. Υπολογίζεται ότι στην πόλη υπάρχουν 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα οροφών, που προσφέρονται για λαχανόκηπους, γεγονός που αναδεικνύει την υπάρχουσα δυναμική μιας αλλαγής: πιο πράσινο Λονδίνο, λιγότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (χάρη στις λιγότερες μετακινήσεις οχημάτων που μεταφέρουν λαχανικά) και ένα νέο μοντέλο προμήθειας τροφίμων, παρακαταθήκη για το μέλλον!

…και οι ντομάτες του Μανχάταν

Στη Νέα Υόρκη, οι εστιάτορες Τζον Μούνεϊ και Μικ Ο Σάλιβαν στο Μανχάταν, θα έπρεπε να δαπανούν πολλά χρήματα για να γεμίσουν τα ράφια τους με τα απαραίτητα λαχανικά. Μέχρι που σκέφτηκαν την ταράτσα τους!

Σήμερα, χάρη σε 60 υδροπονικούς πυργίσκους στην ταράτσα του εστιατορίου τους, που επιτρέπουν την καλλιέργεια φρούτων, λαχανικών και βοτάνων χωρίς χώμα, απολαμβάνουν πλούσια σοδειά από περίπου 1000 φυτά (από πεπόνια και μέντα, μέχρι ντομάτες και μαρούλι).

Όπως λένε οι ίδιοι, σε παλαιότερη συνέντευξή τους στο περιοδικό "Urban Garden", η διαδικασία μετατροπής της ταράτσας σε υδροπονικό λαχανόκηπο χρειάστηκε μόλις τέσσερις ημέρες για να ολοκληρωθεί!

Παρά τις χαμηλές θερμοκρασίες της Νέας Υόρκης το χειμώνα, οι δύο αστικοί γεωργοί διατείνονται ότι το "μποστάνι" αποδίδει καρπούς 10 από τους 12 μήνες του χρόνου, ενώ η ωρίμανση των φυτών τους είναι ταχύτερη, σε σχέση με έναν παραδοσιακό (μη υδροπονικό) λαχανόκηπο!

Θερμοκήπια … ουρανοξύστες κατά της κλιματικής αλλαγής

Αν κάποιοι επενδύουν στην ταράτσα τους για να εξασφαλίσουν φθηνά και βιολογικά προϊόντα, κάποιοι άλλοι κοιτάζουν ακόμη πιο ψηλά. Ο λόγος για τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Κολούμπια δρα Ντίκσον Ντεσπομιέ (Dickson Despommier), ο οποίος-σύμφωνα με το περιοδικό New York Magazine- οραματίζεται θερμοκήπια-ουρανοξύστες.

Κατά τον δρα Ντεσπομιέ, 150 ουρανοξύστες- θερμοκήπια, ύψους 30 ορόφων έκαστος, θα μπορούσαν να γεμίζουν το τραπέζι των Νεοϋορκέζων για έναν χρόνο, μειώνοντας ταυτόχρονα την ατμοσφαιρική ρύπανση και περιορίζοντας την κλιματική αλλαγή. Οι ουρανοξύστες αυτοί θα μπορούσαν ακόμη και να παράγουν ενέργεια.

Πώς θα περιορίσουν την κλιματική αλλαγή; Κατά τον οραματικό δόκτορα, η δημιουργία τέτοιων ουρανοξυστών θα απελευθέρωνε εκτάσεις που καλλιεργούνται σήμερα εκτός πόλεων, οι οποίες θα μπορούσαν να μετατραπούν ξανά σε δάση.

Όπως παρατηρεί, μέχρι το 2050, ο πληθυσμός της γης θα έχει αυξηθεί κατά περίπου 3 δισ. ανθρώπους, οι οποίοι για να τραφούν με τις τρέχουσες πρακτικές γεωργίας, θα χρειαστεί η καλλιέργεια πρόσθετης έκτασης ίσης με τη Βραζιλία.

Ο δόκτορας επισημαίνει ότι οι πρώτες χώρες που θα μπορούσαν να επενδύσουν στη δημιουργία "κάθετων αγροκτημάτων" θα ήταν αυτές στις οποίες η καλλιεργήσιμη γη λείπει ήδη, όπως η Ιαπωνία, η Ισλανδία και το Ντουμπάι.

Ο ίδιος είναι πεπεισμένος ότι η πρώτη κάθετη φάρμα θα έχει δημιουργηθεί μέσα στα επόμενα 15 χρόνια και -όπως επισημαίνει το New York Magazine- η ειρωνεία είναι ότι αυτή η φιλοπεριβαλλοντική επένδυση δεν αποκλείεται να χρηματοδοτηθεί τελικά από χρήματα προερχόμενα από το πετρέλαιο…