Ένα βιβλίο που διαβάζεται από εκατομμύρια αναγνώστες στον πλανήτη, μεταφρασμένο σε 35 χώρες κυκλοφορεί και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Πατάκη, σε μετάφραση της Σώτης Τριανταφύλλου : «Η τέχνη της καθαρής σκέψης», του Ρόλφ Ντομπέλλι, γεννημένου το 1966 στη Λουκέρνη της Ελβετίας, ο οποίος σπούδασε φιλοσοφία, έγραψε έξι μυθιστορήματα και ασχολήθηκε με το νόημα της επιτυχίας σε σχέση με το ρόλο του τυχαίου στον κόσμο των επιχειρήσεων αλλά και στην καθημερινή ζωή.

Σε 52 σύντομα κείμενα – αυτοτελή κεφάλαια ,ο συγγραφέας επικαλούμενος γεγονότα, διαβάσματα και εμπειρίες, δίνει ένα βιβλίο- οδηγό 279 σελίδων, δείχνοντάς μας πως θα αποφύγουμε τις γνωστικές πλάνες. Πώς να μην πέσουμε στις παγίδες του ανορθολογισμού. Πώς να να παρακάμψουμε τις ολοφάνερα λανθασμένες εκτιμήσεις, είτε αυτές αφορούν στην επαγγελματική μας πορεία ,είτε στην προσωπική μας ζωή. Δηλαδή πώς να μην πατήσουμε την «πεπονόφλουδα», που είναι ορατή εκ του μακρόθεν, αλλά…

Αλλά το μυαλό είναι δέσμιο συμπεριφορών που ακυρώνουν την λογική. Στο κείμενο για την πλάνη της επιβεβαίωσης αναφέρεται στις θεωρίες για τον κόσμο, τη ζωή, την οικονομία, τις επενδύσεις, την καριέρα κλπ. Είναι αδύνατον- τονίζει - να μην κάνουμε θεωρητικές υποθέσεις. Όμως, όσο πιο νεφελώδης είναι μια θεωρία, τόσο μεγαλύτερη είναι η πλάνη της επιβεβαίωσης. Όποιος πιστεύει στη θεωρία ότι «οι άνθρωποι είναι καλοί», θα βρει στο δρόμο του αρκετά παραδείγματα για να επιβεβαιώσει τη θεωρητική του θέση. Όποιος διασχίσει τη ζωή με την πεποίθηση ότι «οι άνθρωποι είναι κακοί» θα βρει άλλα τόσα παραδείγματα που θα το επιβεβαιώνουν. Και οι δύο οπαδοί των αντίθετων θεωριών- και ο φιλάνθρωπος και ο μισάνθρωπος – θα απορρίψουν τις αποδείξεις που αμφισβητούν τα δόγματά τους, κρατώντας μόνο αυτό που συμφωνεί με την οπτική τους.

Οι οικονομολόγοι και οι… αστρολόγοι ενεργούν με την ίδια αρχή, συνεχίζει ο συγγραφέας. Οι δηλώσεις τους είναι τόσο σαφείς που έλκουν τις επιβεβαιώσεις σαν μαγνήτης: «Τις επόμενες βδομάδες θα ζήσετε στιγμές θλίψης»- «στο προσεχές μέλλον η τάση για υποτίμηση του δολαρίου θα ενισχυθεί». Οι θρησκευτικές και φιλοσοφικές θεωρίες είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στην πλάνη της επιβεβαίωσης. Οι πιστοί βλέπουν παντού σημάδια της παρουσίας του Θεού, ακόμη και αν ο Θεός δεν δηλώνει άμεσα την παρουσία του.

Συμπέρασμα του συγγραφέα: Πολεμήστε με όλες σας τις δυνάμεις την πλάνη αυτή. Αρχίστε να καταγράφετε τα δόγματά σας για τον κόσμο, την οικονομία, το γάμο, την υγεία, τις δίαιτες, τις στρατηγικές καριέρας. Ύστερα επιχειρείστε να τα αναιρέσετε αναζητώντας αποδείξεις περί του αντιθέτου. «Το να σκοτώσουμε τις αγαπημένες μας ιδέες είναι εξαιρετικά δύσκολο, αλλά αυτό είναι το τίμημα του να είσαι άνθρωπος με ανοιχτό μυαλό» καταλήγει.

Μερικά ενδεικτικά περιεχόμενα του βιβλίου: Η υπερβολική αυτοπεποίθηση, η πλάνη του κόστους, η πλάνη του κύρους, η παράβλεψη των πιθανοτήτων, το σόφισμα του παίκτη, η κοινωνική τεμπελιά, τα εναλλακτικά μονοπάτια, η παγίδα του συνειρμού, η γνωστική ασυμφωνία, η πλάνη του σημείου εκκίνησης, η ομαδική σκέψη, η πλάνη του μηδενικού ρίσκου, το συναίσθημα της κτητικότητας, η επιστροφή στον μέσο όρο, η γνωστική ασυμφωνία, η τύχη του πρωτάρη, η υπερεκτίμηση του παρόντος.

Στην ενότητα για την κοινωνική απόδειξη αναφέρεται στην πλάνη που δημιουργεί η διαφήμιση, συμβουλεύοντας τον αναγνώστη να είναι δύσπιστος όταν οι επιχειρήσεις διατείνονται ότι το προϊόν τους είναι πρώτο σε πωλήσεις. «Παράλογο επιχείρημα, διότι δε σημαίνει πως ότι είναι καλύτερο μόνο και μόνο επειδή πουλιέται πολύ».

Εννοείτε, ότι η συμβουλή αυτή μπορεί να ισχύει και για το βιβλίο… Άλλωστε, στο τελευταίο κεφάλαιο, ο συγγραφέας- συμβουλάτορας σημειώνει: «Από τότε που άρχισα να συγκεντρώνω και να περιγράφω τις γνωστικές πλάνες, συχνά με ρωτούν: Κύριε Ντομπέλλι, πως τα καταφέρνετε να ζείτε χωρίς πλάνες; Απαντώ ότι δεν τα καταφέρνω.