Ιστορία

«Μερόπη», «Ακίς» «Σίφανος», «Σιφάντο», «Αστρογώνιο», είναι μερικά από τα ονόματα που αποδίδονται στο νησί της Σίφνου κατά τη μακρόχρονη ιστορική πορεία του.

Την ονομασία «Σίφνος» το νησί την οφείλει στο Σίφνο, γιο του Αττικού ήρωα Σούνιου και πρώτου οικιστή του νησιού, ή, σύμφωνα με άλλη εκδοχή, στο επίθετο «σιφνός» που σημαίνει «κενός» - «κούφιος» και παραπέμπει στην ύπαρξη πολυάριθμων στοών, αποτέλεσμα της έντονης μεταλλευτικής δραστηριότητας.

Από τους τάφους και τα θεμέλια οικισμών που ανακάλυψε ο αρχαιολόγος Χρήστος Τσούντας σε παράκτιες κυρίως θέσεις του νησιού, άλλά και από νεότερα στοιχεία της αρχαιολογικής έρευνας συνάγεται ότι η πρώτη κατοίκηση στο νησί έγινε τουλάχιστον την τρίτη χιλιετία π.Χ. Ως πρώτοι κάτοικοι αναφέρονται οι Πελασγοί και αργότερα οι Κάρες, οι Λέλεγες και οι Φοίνικες. Σύμφωνα με τη μυθολογία, οι κάτοικοι αυτοί εκδιώχτηκαν από το βασιλιά της Κρήτης Μίνωα, ο οποίος εγκατέστησε στις Κυκλάδες τους γιους του ως ηγεμόνες.

Από τα αρχαιολογικά ευρήματα τεκμαίρεται ότι το νησί γνώρισε μεγάλη ακμή και αναδείχτηκε σε κέντρο του πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού κατά την 3η χιλιετία π.Χ., ενώ σύμφωνα με την παράδοση, μετά τον Τρωικό Πόλεμο, εγκαταστάθηκαν στη Σίφνο Ίωνες με επικεφαλής τον Αλκήνορα. Με την άφιξη των νέων οικιστών ξεκινά μια νέα εποχή κατά την οποία ιδρύεται, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, το «άστυ» στην ανατολική πλευρά του νησιού, στο σημερινό Κάστρο.

Η Σίφνος υπήρξε ένα από τα πλουσιότερα μέρη του αρχαίου κόσμου, χάρη στα χρυσωρυχεία, τα αργυρωρυχεία και την ανάπτυξη της κεραμικής τέχνης. Εδώ λειτούργησε ήδη από την τρίτη χιλιετία π. Χ. το δεύτερο αρχαιότερο αργυρωρυχείο στον κόσμο! Ο πλούτος αυτός επιβεβαιώνεται τόσο από τις μελέτες και τις ανασκαφές όσο και από την κοπή νομίσματος γύρω στο 600 π.Χ.. Οι Σιφνιοί ήταν οι πρώτοι που έκοψαν χρυσό νόμισμα και οι πρώτοι που χάραξαν και τις δυο όψεις των νομισμάτων. Επίσης χαραχτηριστικό δείγμα της ακμής του νησιού αυτή την περίοδο είναι η ανοικοδόμηση, το 525 π.Χ., του γνωστού “Θησαυρού των Σιφνίων” στο Ιερό των Δελφών, ενός κτηρίου ιωνικού ρυθμού με πλούσια γλυπτική διακόσμηση, ιδιαίτερη αισθητική και καλλιτεχνική αξία . Ήταν το πρώτο ολομάρμαρο κτήριο της Ηπειρωτικής Ελλάδας. Την πρόσοψη κοσμούσαν δυο γυναικεία αγάλματα παρόμοια με τις Καρυάτιδες του Παρθενώνα, 100 χρόνια πριν χτιστεί ο Παρθενώνας! Παράλληλα στις μία από τις τρεις πόλεις του νησιού, στο Άστυ, κατασκευάστηκαν αγορά και πρυτανείο από παριανό μάρμαρο.

Κατά τους περσικούς πολέμους η Σίφνος έλαβε μέρος στη ναυμαχία της Σαλαμίνας με μία πεντηκόντορο και αργότερα έγινε μέλος της Α’ και Β’ Αθηναϊκής Συμμαχίας. Το όνομα του νησιού χαράχτηκε μετά το τέλος των Περσικών πολέμων μαζί με τα άλλα ονόματα των πόλεων που πήραν μέρος στους πολέμους αυτούς στον "Τρίποδα των Δελφών" (σήμερα στην Κωνσταντινούπολη).

Οι πληροφορίες για τη Σίφνο της βυζαντινής περιόδου είναι εξαιρετικά περιορισμένες: κατά την πρώιμη βυζαντινή περίοδο η Σίφνος ανήκε διοικητικά στην επαρχία Αχαΐας του Ανατολικού Ιλλυρικού και συμμετείχε στο μικρό στόλο των Κυκλάδων, ενώ κατά τη μέση βυζαντινή περίοδο η εμπορική της σημασία ενισχύθηκε. Επιπλέον στην περίοδο της εικονομαχίας πολλοί πνευματικοί άνθρωποι και κληρικοί βρήκαν καταφύγιο στη Σίφνο, συμβάλλοντας έτσι στην πνευματική της ανάταση.

Μετά τη Σταυροφορία του 1204 η Σίφνος εντάχθηκε στο Δουκάτο της Νάξου, που ίδρυσε το 1207 ο Μάρκος Σανούδος. Το 1269 καταλήφθηκε ξανά από τους Βυζαντινούς, ενώ το 1307 περιήλθε στο Γιαννούλη Ντακορώνια, ο οποίος κήρυξε τον εαυτό του ανεξάρτητο ηγεμόνα. Ο Ντακορώνια οχύρωσε το Κάστρο, για να αντιμετωπίσει τους δούκες της Νάξου που διεκδικούσαν το νησί. Το 1464 η Σίφνος πέρασε στην οικογένεια Γοζαδίνοι και παρέμεινε σε αυτούς ως το 1566, που οι Τούρκοι κατέλαβαν τις Κυκλάδες και παραχώρησαν τη διοίκησή τους στον Ιωσήφ Νάζι. Ωστόσο οι Γοζαδίνοι παρέμειναν στο νησί έως το 1617, υποτελείς στο Σουλτάνο και με σκιώδη δικαιοδοσία. (Το επίθετο Γοζαδίνος συναντάται στο νησί μέχρι σήμερα).

Με τους ευνοϊκούς όρους που δημιουργήθηκαν από τους ορισμούς των Σουλτάνων τα επόμενα χρόνια, σημειώθηκε στο νησί μεγάλη οικονομική και πνευματική ανάπτυξη.

Η οικονομία της Σίφνου στηρίχτηκε στη γεωργία, στην κτηνοτροφία και στο εμπόριο, και υπήρξε σημαντική, όπως αποδεικνύεται από την ύπαρξη στο νησί προξενείων της Γαλλίας, της Αγγλίας και της Ολλανδίας.

Το 1687 ιδρύθηκε στη Σίφνο η περίφημη Σχολή του Παναγίου Τάφου, γνωστή ως «Παιδευτήριο του Αρχιπελάγους», όπου δίδαξαν σπουδαίοι δάσκαλοι, όπως ο Εμμανουήλ Τροχάνης και ο Νικόλαος Χρυσόγελος. Στη Σχολή φοιτούσαν 300 μαθητές από τη Σίφνο και άλλα μέρη της Ελλάδας με ένα δάσκαλο για πέντε χρόνια. Περισσότεροι από πενήντα Σιφνιοί διακρίθηκαν αργότερα στην εκκλησιαστική ιεραρχία, καταλαμβάνοντας επιφανείς αρχιερατικούς θρόνους. Σ΄αυτό το σχολείο ξεκίνησε η αλληλοδιδακτική μέθοδος που εφάρμοσε ο Νίκος Χρυσόγελος αργότερα ως πρώτος Υπουργός Παιδείας όταν καθιέρωσε τη Δημοτική Εκπαίδευση. Από αυτό το σχολείο αποφοίτησαν επίσης 3 Σιφνιοί Πατριάρχες, 47 Μητροπολίτες, λογοτέχνες, δάσκαλοι και γιατροί της εποχής.

Ταυτόχρονα στη Σίφνο δημιουργήθηκαν συνθήκες που ευνόησαν την ανάπτυξη του κοινοτικού θεσμού αυτοδιοίκησης, με κύριο όργανο τη Γενική Συνέλευση του Κοινού.

Η Σίφνος συμμετείχε στην εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση του 1821 με εκστρατευτικό σώμα που οργάνωσε ο Νικόλαος Χρυσόγελος και δραστηριοποιήθηκε κυρίως στην Πελοπόννησο.

Μετά την Επανάσταση, η Σίφνος συνέχισε να παρουσιάζει ακμή σε όλους τους τομείς και κυρίως στα γράμματα, αναδεικνύοντας σπουδαίους επιστήμονες, λογοτέχνες και λόγιους όπως οι Ιωάννης Γρυπάρης, Νικόλαος Δεκαβάλλας, Κωνσταντίνος Διαλεισμάς, Ιάκωβος Δραγάτσης, Άριστος Καμπάνης, Απόστολος Μακράκης, Αριστομένης Προβελέγγιος, Θεοδόσης Σπεράντσας, Αντώνιος Ζηλήμων, Γεώργιος Μαριδάκης, κ.ά.

Η Σίφνος γνώρισε την ιταλική κατοχή το διάστημα από το 1941 έως το 1944.

Σίφνος - Πολιτισμός

Από την αρχαιότητα με το βασιλικό γιατρό Δίφιλο το Σίφνιο, (προσωπικό γιατρό του βασιλιά της Θράκης Λυσίμαχου, που έγραψε το έργο "Περί των προσφερομένων τοις νοσούσι και υγιαίνουσιν") και το Σιφνιό ποιητή και πρωτοποριακό μουσικό Φιλοξενίδη ή Θεοξενίδη που εισήγαγε στη μουσική ορολογία τον όρο «σιφνιάζειν» (=πολύ επεξεργασμένες μελωδίες με χρωματισμούς και εκφραστικότητα), η παράδοση στα γράμματα και τις τέχνες συνεχίζεται ως τις μέρες μας.

Η Σίφνος μετά το μεσαίωνα παρουσίασε μορφωτική ανάπτυξη και καλλιέργεια των γραμμάτων. Το πρώτο γνωστό σχολείο του νησιού λειτούργησε στο Κάστρο στις αρχές του 16ου αι. Έκτοτε, Δημοτικά Σχολεία, Ελληνικά, Γυμνάσια, Παρθεναγωγεία, Σχολές Κωδικογραφίας και Ρητορικής, Σχολές Εικονογραφίας και Αλληλοδιδακτικά Σχολεία συνθέτουν μια πλούσια παράδοση στο χώρο της εκπαίδευσης. Κορωνίδα όλων η «Σχολή του Παναγίου Τάφου» (από τα μέσα περίπου του 16ου αι.) γνωστή και ως «Παιδευτήριο του Αρχιπελάγους» που αποτέλεσε την πρώτη περίπτωση ανώτερης και δωρεάν παιδείας στην Ελλάδα και της οποίας η φήμη κατέκτησε το πανελλήνιο. Εκεί ανάμεσα στους Σιφνιούς φοιτούσαν σπουδαστές απ’ όλη την Ελλάδα. Από εκεί αποφοίτησαν δάσκαλοι, φιλόλογοι, κληρικοί, ιεραπόστολοι, πατριάρχες, κλπ. (Περισσότεροι από πενήντα Σιφνιοί απόφοιτοι της περιώνυμης σχολής, αναδείχθηκαν σε πατριάρχες και μητροπολίτες).

Ανάμεσα στους δασκάλους της Σχολής του Παναγίου Τάφου και ο επίσης Σιφνιός Νικόλαος Χρυσόγελος, Μέγας Διδάσκαλος του Γένους, πρώτος Υπουργός Παιδείας του Σύγχρονου ελληνικού κράτους, Γερουσιαστής και θεμελιωτής της Δημοτικής Εκπαίδευσης και της Αλληλοδιδακτικής Μεθόδου (Η προτομή του κοσμεί την ομώνυμη πλατεία στον Αρτεμώνα).

Και η παράδοση συνεχίζεται με «πλημμυρίδα σιφνιών δασκάλων» που τον 19ο και 20ο αι. κατέκλυσαν τον ελληνισμό δίνοντας του Φώτα και Παιδεία, με δημοσιογράφους, εκδότες και τυπογράφους, λαογράφους, ποιητές, στιχουργούς, ιστορικούς, ζωγράφους, νομομαθείς, καλλιτέχνες...

·         Με τον Ιωάννη Γρυπάρη, ποιητή, σπουδαίο μεταφραστή και εκπαιδευτικό από τον Αρτεμώνα ο οποίος διετέλεσε και πρώτος διευθυντής του Εθνικού θεάτρου, και τιμήθηκε με Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών από την Ακαδημία Αθηνών (Ο αδριάντας του Ιωάννη Γρυπάρη βρίσκεται στο προαύλιο του Δημοτικού σχολείου στον Αρτεμώνα).

·         με τον Απόστολο Μακράκη, πολυμαθή φιλόσοφο και θεολόγο με αξιόλογο έργο. (Η προτομή του βρίσκεται στην ομώνυμη πλατεία στην Καταβατή).

·         με τον Αριστομένη Προβελέγγιο από τα Εξάμπελα, ποιητή, μεταφραστή, διδάκτορα της φιλολογίας, βουλευτή και Ακαδημαϊκό. (Η προτομή του –φιλοτεχνημένη από το Γιαννούλη Χαλεπά, βρίσκεται στο προαύλιο του Γυμνασίου-Λυκείου Σίφνου).

·         με τον Κλεάνθη Τριαντάφυλλο - Ραμπαγά, μαχητικό δημοσιογράφο, εκδότη και σατυρικό ποιητή (η προτομή του βρίσκεται στην ομώνυμη πλατεία στην Απολλωνία).

Επίσης (με ενδεικτική ανθολόγηση)

·         με τους αγιογράφους Αθανάσιο τον Σίφνιο, (μετέπειτα Μητροπολίτη Θηβών), το Νικόλαο Μελισσό, τον ιερομόναχο Αγάπιο Πρόκο, (που υπογράφει ως «Δευτερεύων Σίφνου»), τον Απόστολο Σγουρδαίο, κ.α.

·         με τον Κάρολο Γκιων, εκπαιδευτικό, ιστορικό, πρωτεργάτη των νησιώτικων Ιστοριών, που έγραψε και την « Ιστορία της νήσου Σίφνου» το 1876.

·         με τον Ιάσων Δραγάση - Παλαιολόγο, πατριώτης και φιλάνθρωπος ιατρός -χειρουργός και εθνικός ευεργέτης

·         με τον Νικόλαο Δεκαβάλλα, διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών και συντάκτη του «Ιστορικού Λεξικού» της Ακαδημίας Αθηνών.

·         με τον Νίκο Γ. Σταφυλοπάτη, εκδότη, λογοτέχνη, δημοσιογράφο, και ποιητή που επιμελήθηκε την «Ανθολογία Σιφνίων ποιητών» και τη βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών συλλογή «Τα λαϊκά τραγούδια και τα κάλαντα στη Σίφνο» (1998).

·         με τον Αντώνιο Μαγγανάρη-Δεκαβάλλε, νομικό, νομολόγο, διδάκτορα Φιλοσοφίας, καθηγητή Πανεπιστημίου στις Η.Π.Α., και ποιητή βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών.

·         με τον Στέλιο Σπεράντσα, γιατρό, ποιητή και αρθρογράφο, πρόεδρο της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών και της Ένωσης Ιατρών Λογοτεχνών, που έγραψε και αναγνωστικά για το Δημοτικό & το Γυμνάσιο, με πολλές βραβεύσεις και διακρίσεις μεταξύ των οποίων και με το Αργυρό Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών για τη επίδοση του στην παιδική λογοτεχνία. (Το γνωστό χριστουγεννιάτικο τραγουδάκι "Χιόνια στο Καμπαναριό" είναι δικό του!).

·         με τον Γεώργιο Μαριδάκη, καθηγητή στην έδρα του Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκό.

·         με τον Θεοδόση Σπεράντσα, φιλόλογο, εκδότη, Μέγα Λογοθέτη της Εκκλησίας της Ελλάδας, συγγραφέα, λογοτέχνη και ποιητή που τιμήθηκε με το Χρυσό Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών.

·         με το Μανόλη Κορρέ, θεατρικό συγγραφέα τα έργα του οποίου μεταφράστηκαν και ανέβηκαν σε πολλές χώρες του κόσμου, πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Θεατρικών Συγγραφέων και διευθυντή για πάνω από 20 χρόνια του Θεατρικού Μουσείου.

·         με τον Αντώνη Πρόκο, συγγραφέα, βραβευμένο ποιητή, δικαστή, Πρόεδρο Εφετών και μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών.

·         με τους ζωγράφους Ιωάννη Μαρούλη, Νικόλαο Μαρούλη και Κωσταντίνο Πανώριο (πολλά έργα του τελευταίου εκτίθενται στην Εθνική Πινακοθήκη).

·         με τον Κων/νο Διαλησμά, συγγραφέα, ποιητή, εκδότη του περιοδικού «Ανάπλασις» και ιδρυτή των εκπαιδευτηρίων «Διαλησμά»με τον Κων/νο Διαλησμά, συγγραφέα, ποιητή, εκδότη του περιοδικού «Ανάπλασις» και ιδρυτή των εκπαιδευτηρίων «Διαλησμά».

·         με τον Αντώνιο Ζηλήμονα, πρωτοδίκη, πρόεδρο πρωτοδικών και Πρόεδρο του Αρείου Πάγου.

·         με την Μαρία Χρυσόγελου, πρώτη ελληνίδα δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω.

·         με τον Ιάκωβο Δραγάτση, κορυφαίο παιδαγωγό αρχαιολόγο και συγγραφέα.

·         με τον Κώστα Ρωμάνο, δημοσιογράφο, συγγραφέα, ποιητή και εκδότη ελληνικών αγγλικών και αραβικών εφημερίδων στο Κάιρο.

·         με τον Αιμίλιο Δραγάτση, φιλόλογο και θεατρικό συγγραφέα.

·         με το Νικόλαο Καμπάνη, δημοσιογράφο και εκδότη.

·         με τον ‘Αριστο Καμπάνη, ποιητή, συγγραφέα, μεταφραστή, δημοσιογράφο, εκδότη, και πρόεδρο της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών.

·         με τον Αριστείδη Πρόκο, δικηγόρο, συγγραφέα και ποιητή.

·         με τον Άγγελο Κοσμή, συγγραφέα, δικηγόρο και λαογράφο.

·         με τους ποιητές Γ. Β. Πρόκο, Ιωάννη Βαλή, Ισμήνη Καραίωσηφίδου-Πολίτου, Λέανδρο Πολενάκη, Γιώργο Λίκο (της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς των Ελλήνων Ποιητών).

·         με το Χρήστο Κουλούρη, εκπαιδευτικό, συγγραφέα και πολυβραβευμένο ποιητή.

·         με τον Λευτέρη Σταυριανό, παγκόσμια διακεκριμένο Ιστορικό, καθηγητή των τμημάτων Ιστορίας των Πανεπιστημίων Νorth Western και της Καλιφόρνιας, συγγραφέα του πολυσυζητημένου σχολικού βιβλίου “Ιστορία του Ανθρωπίνου γένους», βιβλία του οποίου διδάσκονται ακόμα στις ΗΠΑ.

·         με τον Μάνο Φιλιππάκη, λαογράφο και λόγιο.

·         με τον Νίκο Καλαμάρη, εκπαιδευτικό και συγγραφέα.

·         με τις εκλεκτές ηθοποιούς Μαίρη Αρώνη, Ευδοξία Σταματοπούλου (Δεπάστα), Ειρήνη Βασιλάκη, Λέλα Πατρικίου κ.α.

·         με την Βαρβάρα Φιλιππάκη, αρχαιολόγο, που έκανε ανασκαφές στην Ακρόπολη του Άγιου Ανδρέα.

·         με τη Φραγκίσκη Ψαχαροπούλου- Καρόρη, μουσικό και παραγωγό ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών στην Ε.Ρ.Τ., που οραματίστηκε, πρωτοστάτησε στη δημιουργία δημιούργησε εργαστήριων μουσικής σε νησιά μεταξύ των οποίων και το Μουσικό Εργαστηρίου Σίφνου (που λειτουργεί στο Κάτω Πετάλι με τον τίτλο Μουσικό Εργαστήρι "Φραγκίσκη Ψαχαροπούλου-Καρόρη" ).

·         με τον Σταμάτη Πολενάκη, γνωστό γελοιογράφο και αντιστασιακό σκιτσογράφο την περίοδο της κατοχής.

·         με τον Νικόλαο Βερνίκο-Ευγενίδη, πρόεδρο του Ευγενιδίου Ιδρύματος, εφοπλιστή.

·         με τον Ευάγγελο Θ. Παντάζογλου, αεροναυπηγό, συνεργάτη του Αριστοτέλη Ωνάση και καταξιωμένο φωτογράφο του νησιού.

·         με τον Στυλιανό Πρόκο, εφευρέτη, κληροδότημα του οποίου αποτελεί το ομώνυμο Φιλανθρωπικό Ίδρυμα στο κέντρο του νησιού.

·         με τον Αντώνιο Γ. Τρούλλο, εκπαιδευτικό, λαογράφο και συγγραφέα που βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το διδακτικό και συγγραφικό του έργο το 1988 και από την Ευρωπαϊκή Ένωση λογοτεχνών με το Χρυσό της βραβείο το 2009.

·         με τον αρχιμανδρίτη Φιλάρετο Απ. Βιτάλη, συγγραφέα, μελετητή, ιεροκήρυκα.

·         με το Νίκο Α. Σταυριανό, συγγραφέα, λογοτέχνη, ερευνητή.

Και στις μέρες μας...

·         με τον κ. Σίμο Μιλτ. Συμεωνίδη, ιστοριοδίφη, ιστορικό και συγγραφέα της «Ιστορίας της Σίφνου» και των «Σιφνιακών» (επετηρίδες Ιστορικής Ύλης της Σίφνου -22 τόμοι έως σήμερα που εκδίδονται κάθε χρόνο με δαπάνη του Δήμου Σίφνου).

·         με τον κ. Τίτο Πατρίκιο, νομικό, κοινωνιολόγο, συγγραφέα, μεταφραστή και σπουδαίο ποιητή βραβευμένο στην Ιταλία, τη Γαλλία και τη Γερμανία αλλά και με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο το 1994 και από την Ακαδημία Αθηνών το 2008 για το σύνολο του έργου του.

·         με τον κ. Γιώργο Ξ. Ματζουράνη, δημοσιογράφο και λογοτέχνη, μέλος της E.Σ.H.E.A. και της Εταιρείας Συγγραφέων.

·         με τον κ. Νικόλαο Γ. Προμπονά, εκπαιδευτικό (Γυμνασιάρχη –Λυκειάρχη επί 25ετία στη Σίφνο), υπηρεσιακό πρόεδρο της Κοινότητας Απολλωνίας Σίφνου (1974) και συγγραφέα, που προσφέρει τις υπηρεσίες του στην τοπική κοινωνία από διάφορες κατά καιρούς, τιμητικές και άμισθες θέσεις.

·         με τον κ. Μίμη Ντ. Λεμονή συγγραφέα και ποιητή

·         με την κα Ουρανία Απ. Καλογήρου, εκδότρια και λογοτέχνη

·         με την κα Τζουλιέτα Καρόρη, ποιήτρια και παραγωγό ραδιοφωνικών εκπομπών.

·         με τον κ. Γιώργο Μπρουνιά, ποιητή που βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών το 2010 για την ποιητική συλλογή του «Τέντα στον αέρα» (2009).

·         με τον Ευροβουλευτή Νίκο Π. Χρυσόγελο.

·         με 10 βουλευτές,

·         με 2 υπουργούς και

·         με αμέτρητους λαϊκούς ποιητές, επιστήμονες και καλλιτέχνες ως τις μέρες μας.

Στο νησί σήμερα κυκλοφορούν δυο τοπικές εφημερίδες, τα "Σιφναϊκά Νέα" και η "Σίφνος" που είναι και η Αρχαιότερη της Ελλάδας (εκδίδεται ανελλιπώς από το 1880), καθώς και μία διαδικτυακή εφημερίδα το "Σιφναϊκό Φως".

Η «Εταιρεία Σιφναϊκών Μελετών» οργάνωσε στο νησί (1998, 2002, 2006, 2010) τέσσερα Διεθνή Σιφναϊκά Συμπόσια με εκατοντάδες εισηγητές και συνέδρους απ’ όλο τον κόσμο, και με ενδιαφέρουσες επιστημονικές ανακοινώσεις και εισηγήσεις που αφορούν στη Σίφνο (Στην περίοδο της Αρχαιότητας, του Βυζαντίου, της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας αλλά και στους νεότερους χρόνους, στην Αρχιτεκτονική της Σίφνου, την Γεωλογία τη Λαογραφία και τη Λογοτεχνία της) .Τα πρακτικά των Συμποσίων κυκλοφορούν σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή και αποτελούν σημαντική πηγή για την ιστορία του νησιού μας.

Το 2007 ο Ελβετικός Οργανισμός Τουρισμού βράβευσε τη Σίφνο ως «το Νησί των Ποιητών και του Πολιτισμού».

Κάθε χρόνο πραγματοποιούνται δεκάδες πολιτιστικές εκδηλώσεις στο νησί που συνεχίζουν την παράδοση στα γράμματα, τις τέχνες και τον πολιτισμό γενικότερα.

Εκκλησίες - Μοναστήρια

Στενά συνδεδεμένα με την ιστορία, την αρχιτεκτονική παράδοση και τη θρησκευτική – κοινωνική ζωή της Σίφνου είναι οι πολυάριθμες εκκλησίες και τα μοναστήρια του νησιού.

Από ιστορική άποψη, οι Σιφνιοί επωφελήθηκαν από τα προνόμια που τους παραχώρησαν οι Τούρκοι σουλτάνοι σχετικά με την ελεύθερη εκδήλωση της χριστιανικής τους πίστης. Έτσι το 1646 συστήθηκε η Αρχιεπισκοπή Σίφνου, η οποία περιελάμβανε, εκτός από τη Σίφνο, τα νησιά Αμοργό, Ανάφη, Αστυπάλαια, Ηρακλειά, Ίο, Μύκονο, Σέριφο, Σίκινο και Φολέγανδρο.

Αργότερα, οι Σιφνιοί συνήθιζαν να κληροδοτούν τα περιουσιακά τους στοιχεία σε εκκλησίες ή μοναστήρια και να αναλαμβάνουν διάφορες υποχρεώσεις απέναντι σε αυτά με την τέλεση τελετουργιών (κυρίως πανηγυριών).

Απόδειξη της θρησκευτικής παράδοσης των Σιφνιών ο αριθμός των εκκλησιών και Μοναστηριών που υπάρχουν στο νησί. Ο αριθμός αυτός (237) είναι o μεγαλύτερος από κάθε άλλο νησί των Κυκλάδων, αναλογικά με τη συνολική έκταση του νησιού.

Πολλές από τις εκκλησίες και τα μοναστήρια της Σίφνου έχουν χαρακτηριστεί ιστορικά μνημεία και έχουν τεράστιο θρησκευτικό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Εκκλησιαστικές επιτροπές και «αδερφάτα» φροντίζουν με αξιοζήλευτη συνέπεια και εθελοντική εργασία για τη συντήρηση ακόμα και αυτών που βρίσκονται σε περιοχές μη προσβάσιμες από τροχοφόρα.

Οι ενοριακοί ναοί στη Σίφνο είναι οκτώ: του Αγίου Σπυρίδωνα στην Απολλωνία, που αποτελεί και το Μητροπολιτικό Ναό του νησιού, της Παναγίας της Κόχης στον Αρτεμώνα, των Ταξιαρχών στον Άγιο Λουκά, του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στο Πάνω Πετάλι, της Ζωοδόχου Πηγής στο Κάτω Πετάλι, της Παναγιάς Ελεούσας στο Κάστρο, του Αγίου Νικολάου στα Εξάμπελα και του Αγίου Γεωργίου στην Καταβατή.

Αν και κανένα μοναστήρι στις μέρες μας δεν είναι ενεργό, τα μοναστήρια της Σίφνου εξακολουθούν να έχουν ιδιαίτερη ιστορική και θρησκευτική αξία.

Το μοναστήρι της Βρυσιανής στα Εξάμπελα, τo μεγαλύτερo του νησιού, κτίστηκε τον 17ο αιώνα και είναι αφιερωμένο στο Γενέθλιο της Θεοτόκου. Εκεί στεγάζεται το Μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης και στα εκθέματά του περιλαμβάνονται έντυπα παλαιών εκδόσεων, ένα ευαγγέλιο του 1796, το Πατριαρχικό Συγγίλιο που παραχωρεί προνόμια στη Μονή, λειψανοθήκες, εξαπτέρυγα, ιερά σκεύη, άμφια, εικόνες, ένα ιερατικό φελόνιο εξαιρετικής τέχνης, κ.ά.

Το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία του Αψηλού, στην κορυφή του ομώνυμου και ψηλότερου βουνού της Σίφνου (σε υψόμετρο 700 μέτρων περίπου), το οποίο οικοδομήθηκε πάνω στα ερείπια αρχαίας ακρόπολης. Στα δεξιά του μοναστηριού βρίσκεται το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Ελισαίου.

Το μοναστήρι του Χρυσοστόμου στο Κάτω Πετάλι είναι ένα ιστορικό μοναστήρι της Σίφνου στα ανατολικά του οικισμού, όπου σύμφωνα με την παράδοση λειτούργησε το πρώτο Ελληνικό σχολείο του νησιού, πιθανότατα το 1650. Στη Μονή αυτή στεγάστηκε από το 1835 και μετά η περίφημη Σχολή του Αγίου Τάφου.

Το μοναστήρι της Παναγιάς του Βουνού, (σύντομη παράκαμψη δεξιά στο δρόμο Απολλωνίας - Πλατύ Γιαλού), με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική ομορφιά και καταπληκτική θέα προς τον οικισμό, την παραλία του Πλατύ Γιαλού και το απέναντι νησάκι της Κιτριανής. Η εκκλησία είναι τρισυπόστατη – αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου, στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη και στον Άγιο Νικόλαο – και φέρεται ότι κτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα.

Το μοναστήρι της Παναγίας των Φυρογείων (16ος αιώνας), βρίσκεται στο δρόμο προς το Βαθύ, πάνω στη διασταύρωση με τον περιφερειακό δρόμο Απολλωνίας. Πιθανότατα οφείλει την ονομασία του στα κόκκινα χώματα που υπήρχαν στην περιοχή. Παλιότερα διέμεναν σε αυτήν, κατά τους χειμερινούς μήνες, οι μοναχοί του Αϊ Νηγιά του Αψηλού. Η Μονή επισκευάστηκε τη δεκαετία του 70 από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και η αναστήλωση της επιβραβεύτηκε με την απονομή του τιμητικού Διπλώματος Europa Nostra.

Εκκλησίες με ιδιαίτερα επιβλητική παρουσία, είναι η Παναγία η Χρυσοπηγή, η Πολιούχος της Σίφνου, που συνδέει την ιστορία της με μια σειρά θρησκευτικών παραδόσεων και θρύλων και αποτελεί σημείο αναφοράς όχι μόνον για τους Σιφνιούς αλλά και για όλους τους Έλληνες ορθόδοξους. Ακόμα η Παναγία η Πουλάτη, ιδιόκτητη εκκλησία κτισμένη το 1870, στην ανατολική πλευρά της Σίφνου, κάτω από τον Αρτεμώνα, η Εκκλησία των Επτά Μαρτύρων (ή Επταμάρτυρος) κτισμένη «πάνω» στη θάλασσα κάτω από το λόφο του Κάστρου, ο Σταυρός του Φάρου (στον ομώνυμο οικισμό) και ο Αϊ Σώστης στα παλιά αργυρωρυχεία της Σίφνου, από τα αρχαιότερα του κόσμου.

Πολλές ακόμα οι εκκλησίες που μπορεί να επισκεφτεί ο επισκέπτης σε κάθε οικισμό της Σίφνου:

Στα Εξάμπελα: οι εκκλησίες του "Γέρου" Άι Νικόλα, όπου υπάρχει και ο τάφος του ποιητή Αριστομένη Προβελέγγιου, του Αγίου Αθανασίου, του Αγίου Δημητρίου, του Αγίου Γεωργίου, της Αγίας Κυριακής, του Χριστού, της Αγίας Βαρβάρας και της Παναγιάς, ενώ περιφερειακά του οικισμού οι εκκλησίες του Αγίου Στυλιανού, της Παναγιάς το Στραοπόδι, του Άι Γιάννη στην Κορακιά, της Αγίας Φωτεινής, του Άι Γιώργη του Μαστιχά, του Αγίου Τρύφωνα, της Αγίας Άννας.

Στην Καταβατή: Η Παναγία η Αγγελόκτιστη, τρίκλιτη εκκλησία με κωνοειδή τρούλο και επιτοίχιες αγιογραφίες, την οποία, όπως λέει η παράδοση, έχτισαν και λειτουργούν Άγγελοι. Δίπλα της βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Ελευθερίου. Άλλες εκκλησίες της Καταβατής είναι της Ευαγγελίστριας, των Αγίων Σαράντα, του Άι Γιωργάκη, του Χριστού, του Άι Γιώργη τ’ Απελα?τη, του Προφήτη Ηλία του Χαμηλού, του Άι Γιάννη του Ελεήμονα.

Στην Απολλωνία: η Παναγία η Ουρανοφόρα (Γερανιοφόρα), οι εκκλησίες της Σωτήρας, του Σταυρού, του Ταξιάρχη, του Αγίου Αθανασίου, του Χριστού, του Αγίου Σώζοντα, του Αγίου Αντωνίου, του Αγίου Νικολάου (στην Πηγή), της Παναγιάς του Μπαρού, και στην ευρύτερη περιοχή της Απολλωνίας της Αγίας Βαρβάρας, των Αγίων Αποστόλων, του Ρόδου του Αμάραντου, της Αγίας Τριάδος, του Αγίου Αρτεμίου (όπου στεγάστηκε το πρώτο αλληλοδιδακτικό σχολείο και το πρώτο Σχολαρχείο της ελεύθερης Σίφνου), το παλιό γυναικείο Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (στου Μονγκού).

Στον Αρτεμώνα: η Παναγία της Άμμου, η Παναγία του Μπαλή, ο Άι Πέτρος, ο Άγιος Σπυρίδωνας και η Αγία Άννα.

Στον Άγιο Λουκά: ο Άγιος Κωνσταντίνος, ο Άι Λούκας, ο Άι Γιώργης τ’ Αφέντη, η Παναγιά τα Γουρνιά, που πήρε το όνομά της από τις γούρνες που βρίσκονταν στο ποτάμι και έπλεναν τα ρούχα τους οι νοικοκυρές. Στην εκκλησία, - δισυπόστατη, αφιερωμένη στην Παναγία και στον Άγιο Νικόλαο - υπάρχουν τοιχογραφίες του Σιφνιού ιερομόναχου Αγάπιου του Δευτερεύοντος, με προεξέχουσα την τοιχογραφία του Κύκλου της ζωής.

Στο Πάνω Πετάλι: οι εκκλησίες του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (Θεολογάκι), του Αγίου Τρύφωνα, της Αγιάς Παρασκευής, του Άι Γιώργη της Πατσάνας και του Άι Αντύπα (μετόχι του Αγίου Όρους, όπου στα χρόνια της Επανάστασης λειτούργησε το πρώτο προπαρασκευαστικό σχολείο της Σίφνου, που ίδρυσε ο Νικόλαος Χρυσόγελος).

Στο Κάστρο: οι εκκλησίες της Θεοσκέπαστης, του Αγίου Νικολάου, της Αγιάς Αικατερίνης, της Κοίμησης της Θεοτόκου, του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου, του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, των Ταξιαρχών, του Άι Γιώργη του Γιαλού (ή της Σεράλιας) κ.ά. Το πλήθος των εκκλησιών στον οικισμό του Κάστρου (εικοσιδύο εκκλησίες μόνο στο εσωτερικό του οικισμού) αποδεικνύεται και από την ύπαρξη του τοπωνυμίου «Των Πολλών Εκκλησιών». Δεξιά στην είσοδο του οικισμού βρίσκονται οι δύο εκκλησίες του Αγίου Στεφάνου και του Αγίου Ιωάννη του Καλυβίτη, όπου λειτούργησε από το 1687 έως το 1835 η περίφημη Σχολή του Αγίου Τάφου, γνωστή ως «Παιδευτήριο του Αρχιπελάγους».

Στο Κάτω Πετάλι: οι εκκλησίες του Άι Νικήτα, του Άι Σώστη, του Αγίου Γεωργίου, της Αγιάς Παρασκευής, της Παναγιάς τα Σκαλάκια. Στις νότιες παρυφές του χωριού βρίσκεται η γραφική εκκλησία της Παναγίας του Κούκια (Μυρτιδιώτισσας 1614).

Μερικές μόνο από τις εκκλησίες που αξίζει να επισκεφτεί κανείς, όχι μόνον για θρησκευτικούς λόγους αλλά και για να απολαύσει τις πολλές και διαφορετικές εικόνες της Σίφνου είναι: Η εκκλησία του Αγίου Συμεών και του Άι Νηγιά του Τρουλακιού που δεσπόζουν πάνω από τον όρμο των Καμαρών, η εκκλησία του Αγίου Ανδρέα στο λόφο της Αρχαίας Ακρόπολης αλλά και του Αγίου Νικήτα στο Σελλάδι, η δισυπόσταστη εκκλησία του Αγίου Πολυκάρπου στο γραφικό κόλπο της Χερρονήσου, η δίκλιτη εκκλησία των Ταξιαρχών στο Βαθύ, οι Άγιοι Ανάργυροι στην Αγία Μαρίνα Καμαρών και στο δρόμο της Απολλωνίας, η Παναγιά το Τόσο Νερό, η εκκλησία της Παναγίας της Κιτριανής στο νησάκι της Κιτριανής έξω από τον Πλατύ Γιαλό που χρονολογείται στα τέλη του 10ου-11ου αιώνα, το ξωκλήσι του Αγίου Χαραλάμπου στο μονοπάτι που ενώνει το Γλυφό με τη Χρυσοπηγή, η Αγιά Σοφιά και ο Άι Γιώργης ο Καραβοστάσης στον Πλατύ Γιαλό.

Αξίζει, τέλος, να περπατήσει κάποιος μέσα στην περιοχή της “Natura”, προκειμένου να επισκεφτεί εκκλησίες μοναδικής ομορφιάς και απλότητας, όπως το μοναστήρι του Ταξιάρχη της Σκάφης, το ξωκλήσι του Άι Στάθη, η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Κωνσταντίνου στο Φλάμπουρο, η Παναγιά του Νήλιου, ο Άι Γιάννης του Μαύρου Χωριού, ο Άι Νικόλας Τ’ Αερινά, η Αγιά Αικατερίνη η Κάπφαρη, ο Άγιος Πολύκαρπος στο Καλαμίτσι.

Αρχαιολογικοί χώροι

Αρχαία ορυχεία

Το υπέδαφος της Σίφνου αποτελείται κυρίως από σχιστόλιθους, γνεύσιους και μάρμαρα, αλλά επίσης είναι και μεταλλοφόρο και περιέχει αργυρούχο μόλυβδο, χαλκό, σίδηρο και ψευδάργυρο, στοιχείο που διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη του νησιού από την προϊστορική εποχή, καθώς η έναρξη της εκμετάλλευσης των μεταλλοφόρων κοιτασμάτων έδωσε ώθηση στη γενικότερη πολιτιστική εξέλιξη, αποτελώντας ένα από τα κύρια στάδια της μετάβασης από την Εποχή του Λίθου στη Εποχή του Χαλκού.

Υπάρχουν δυο τοξοειδής μεταλλοφόρες ζώνες: Η μια με κοιτάσματα αργυρούχου μόλυβδου βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νησιού και εκτείνεται από βορειοανατολικά προς νοτιοδυτικά, από τις θέσεις Άγιος Σώστης, Άγιος Συλίβεστρος, Βορεινή, Κάψαλος και Ξερόξυλο. Η δεύτερη εκτείνεται από την περιοχή του Άι Γιάννη Φάρου προς Αποκοφτό και Άσπρο Πύργο.

Στη χερσόνησο του Άι Σώστη αποδείχτηκε ότι η πρώτη μεταλλευτική δραστηριότητα για την παραγωγή αργύρου και μολύβδου άρχισε τουλάχιστον από την αρχή της 3ης χιλιετίας π.Χ. στοιχείο που καθιστά το συγκεκριμένο μεταλλείο ως το δεύτερο αρχαιότερο αργυρωρυχείο του κόσμου.

Εκμετάλλευση ορυχείων Σίφνου

(όπως αναφέρεται στο βιβλίο «Σίφνος – Ακρόπολη Αγ. Ανδρέα» της Χριστίνας Τελεβάντου έκδοσης Υπουργείου Πολιτισμού).

3η χιλ. π.Χ.: Εκμετάλλευση ορυχείων αργύρου Αγίου Σώστη, Αγίου Συλβέστρου (ή Συλίβεστρου), Βορεινής, Κάψαλου, Ξερόξυλου.

Αρχαϊκή εποχή (700-480 π.Χ): Εκμετάλλευση ορυχείων αργύρου Αγίου Σώστη, Αγίου Συλβέστρου (ή Συλίβεστρου), Βορεινής, Κάψαλου, Ξερόξυλου και εκμετάλλευση μεταλλείων χρυσού περιοχής Άι Γιάννη Φάρου, Αποκοφτού και Άσπρου Πύργου.

19ος και 20ος αι. μ.Χ.: Εξόρυξη σιδήρου των μεταλλείων του Αγίου Σώστη, Αγίου Συλβέστρου (ή Συλίβεστρου), Βορεινής, Κάψαλου.

Αρχαίες ακροπόλεις

Ακρόπολη και οικισμός Κάστρου

Το Κάστρο είναι η παλιά πρωτεύουσα της Σίφνου. Κατοικείται αδιάκοπα από τους προϊστορικούς χρόνους (πρώτη εγκατάσταση στο λόφο την 3η χιλιετία π.Χ.) έως σήμερα. Πρόκειται για το αρχαίο «Άστυ» που αναφέρει ο Ηρόδοτος και που ήκμασε τον 6ο π.Χ. αι., με Πρυτανείο, μεγάλο ναό και θέατρο του Διονύσου και πολυτελή δημόσια κτήρια από λευκό παριανό μάρμαρο («λευκόφρυς αγορά»).

Στην κορυφή του λόφου βρίσκουμε τα ερείπια της αρχαίας ακρόπολης του Κάστρου (6ου π.Χ. αιώνα), με τείχος από σιφναίικο μάρμαρο, το μοναδικό μαρμάρινο τείχος της εποχής αυτής στις Κυκλάδες που σώζεται έως σήμερα.

Η αρχαία ακρόπολη, οι εντοιχισμένες στα νεότερα κτήρια αρχαίες κολώνες, οι ρωμαϊκές σαρκοφάγοι που συναντάμε στα σοκάκια, οι έξι «λότζιες» (πύλες στοές από τις οποίες εισερχόμαστε στον οικισμό), τα εκκλησάκια του 16ου και του 17ου αι. με τα διακοσμημένα δάπεδα κ.α. καθιστούν όλο τον οικισμό του Κάστρου ένα ανοιχτό μουσείο.

Ακρόπολη Αγίου Ανδρέα (13ου αι. π.Χ)

Πρόκειται για τον πρώτο οργανωμένο επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο της Σίφνου που απλώνεται στο πλάτωμα του λόφου του Αγίου Ανδρέα (ή Άι Ντριά για τους ντόπιους) σε έκταση δέκα χιλιάδων περίπου τετραγωνικών μέτρων. Οι ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή τόσο τη δεκαετία 70-80 από τη Σιφνιά Αρχαιολόγο Βαρβάρα Φιλιππάκη όσο και από την αρχαιολόγο Χριστίνα Τελεβάντου από το 1997 έως το 2008 έφεραν στο φως το ισχυρό μεγαλοπρεπές μυκηναϊκό τείχος της Ακρόπολης και τον πυκνό πολεοδομικό ιστό που περιλαμβάνει, με το μεγάλο ιερό, τα οικοδομήματα, τους δρόμους, τα έργα διαχείρισης των ομβρίων υδάτων καθώς και πληθώρα ποικίλων κινητών ευρημάτων. Η πλήρης ανάδυση της εντυπωσιακής αυτής Ακρόπολης ύστερα από τόσες χιλιάδες χρόνια έδειξε με τον πιο γλαφυρό τρόπο τη μεγαλοπρέπεια και ευρωστία του νησιού.

Ο χώρος της Ακρόπολης, όπως και το εκθετήριο με τα ευρήματα από τις ανασκαφές της περιοχής, είναι επισκέψιμα όλο το χρόνο καθημερινά (εκτός Δευτέρας και αργίας) από τις 8:30 έως τις 15:00

Άλλοι αρχαιολογικοί χώροι

Αρχαίο οχυρό και ιερό στο λόφο του Αγίου Νικήτα (6ου αι. π.Χ.)

Από το δρόμο της Χερρονήσου ξεκινάει ανηφορικό μονοπάτι που οδηγεί μετά από 45 λεπτά πεζοπορίας στην κορυφή του λόφου του Αγίου Νικήτα όπου δίπλα στην ομώνυμη εκκλησία διακρίνονται μέρη από τα τείχη αρχαίου οχυρού και ιερού καθώς και απομεινάρια αρχαίου πύργου.

Αρχαίο ιερό στο λόφο του Προφήτη Ηλία Τρουλακιού (6ου αι. π.Χ.).

Από το δρόμο της Χερρονήσου ξεκινάει ανηφορικό μονοπάτι που οδηγεί μετά από 35 περίπου λεπτά πεζοπορίας στην κορυφή του λόφου του Προφήτη Ηλία (463 μ.) όπου και τα ίχνη του αρχαίου ιερού.

Αρχαίοι πύργοι (6ου – 3ου π. Χ. αι.)

Κατά την περίοδο της ακμής του νησιού (γύρω στον 6ο αι. π. Χ.) και λόγω του πλούτου από τα κέρδη της εκμετάλλευσης των μεταλλείων οι Σιφνιοί άρχισαν να κατασκευάζουν ένα δίκτυο πύργων σε όλη την έκταση του νησιού. Αρχικά κοντά στα μεταλλεία και αργότερα και στο υπόλοιπο νησί, σε καλλιεργήσιμες περιοχές και σε στρατηγικές θέσεις (κορυφές υψωμάτων και πλαγιές). Οι οχυρωματικές και αμυντικές αυτές κατασκευές χρησίμευαν τόσο ως παρατηρητήρια και φυλάκια που εξασφάλιζαν την επικοινωνία μέσα κι έξω από το νησί όσο και ως καταφύγια του αγροτικού πληθυσμού σε ξαφνικές πειρατικές επιδρομές. Όλοι οι πύργοι του νησιού ήταν στρογγυλοί. Επικοινωνούσαν μεταξύ τους αλλά και με τις αρχαίες ακροπόλεις με σήματα κατόπτρων ή καπνού. Σήμερα η αρχαιολογική υπηρεσία έχει καταγράψει 77 αρχαίους πύργους στη Σίφνο, περισσότερους δηλαδή από ένα πύργο ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Αρκετοί από αυτούς βρίσκονται σε απομακρυσμένα σημεία και είναι πιο δυσπρόσιτοι, αλλά υπάρχουν και αρκετοί που είναι πιο εύκολα προσβάσιμοι.

Από αυτούς που σώζονται σε αρκετά μεγάλο ύψος και είναι πιο ευπρόσιτοι, ξεχωρίζουν ο Άσπρος Πύργος στον Παντοκράτορα (6ου π. Χ. αι.), ο Μαύρος πύργος στα Εξάμπελα (5ου π. Χ. αι.) και ο Πύργος στου Καδέ στο δρόμο για Βαθύ(4ου π. Χ. αι.) Από το 2003, σχεδόν δυόμιση χιλιάδες χρόνια μετά την πρώτη χρήση τους, τοπικοί φορείς και δεκάδες εθελοντές αναβιώνουν το σύστημα επικοινωνίας των φρυκτωριών κάθε χρόνο την Κυριακή της Πεντηκοστής.

Ιερό των Νυμφών στις Κορακιές

Στην περιοχή « Κορακιές» στις Καμάρες ( ξεκινώντας απ’ το Υδραγωγείο και πολύ χαμηλότερα από τη Μαύρη Σπηλιά), βρίσκεται το «Ιερό των Νυμφών» με την εγχάρακτη επιγραφή σε βράχο αριστερά από την είσοδο της σπηλιάς «ΝΥΦΕΩΝ ΗΙΕΡΩΝ»

Αρχαίος Τύμβος "Σωρούδι" (17ος-11ος π.Χ. αι)

Πρόκειται για μεγάλη κατασκευή, πιθανώς μυκηναϊκός θολωτός τάφος, στη θέση που είναι γνωστή με το τοπωνύμιο «Σωρούδι» ( στην περιοχή του Παντοκράτορα), που προφανώς οφείλεται στον χωμάτινο σωρό εν είδη τύμβου. Η κατασκευή είναι υπέργεια, κτισμένη σε σχετικά επίπεδη επιφάνεια. Άλλωστε γι αυτό το λόγο και προκειμένου να συγκρατηθεί ο χωμάτινος σωρός που τον σκεπάζει είχε κατασκευαστεί περιμετρικά στη βάση του κυκλώπειο βαθμιδωτό άνδηρο, το οποίο είναι ορατό παρά την πυκνή βλάστηση. Στη δυτική πλευρά, η οποία είναι και η πιο απότομη, διαμορφώνονται δέκα βαθμίδες συνολικού ύψους 5,50 μ. Το μέγιστο ύψος του τύμβου μαζί με το βαθμιδωτό ανάλημμα φτάνει τα 20,45 μ. Από την ταφική αυτή κατασκευή, η οποία πιθανόν να είχε συληθεί ήδη κατά την αρχαιότητα, έχει καταρρεύσει η οροφή και τμήμα των κάθετων κτιστών τοιχωμάτων, το δε υλικό αυτό βρίσκεται επιτόπου. Ο Σιφνιός αρχαιολόγος Ιάκωβος Δραγάτσης, σε μικρή ανασκαφική έρευνα που πραγματοποίησε τα έτη 1915-1916, βρήκε στην επίχωση του τάφου λίγα ρωμαϊκά όστρακα. Το «Σωρούδι» αποτελεί ένα εντυπωσιακό μνημείο που είναι ορατό από πολλά σημεία της περιοχής και έχει άμεση οπτική επαφή με την μυκηναϊκή ακρόπολη στο λόφο του Αγίου Ανδρέα. Δεν αποκλείεται να πρόκειται για τάφο κάποιου μυκηναίου άρχοντα που είχε σχέση με τη θάλασσα και για τον οποίο διάλεξαν αυτή την τόσο προνομιακή θέση στην είσοδο του κόλπου του Πλατύ Γιαλού.

Μουσεία

Αρχαιολογικός χώρος Αγίου Ανδρέα - Εκθετήριο

Πρόκειται για το νεότερο και το πιο σύγχρονο μουσείο του νησιού (ανοιχτό για το κοινό από το 2010). Εδώ εκτίθενται διάφορα επιλεγμένα ευρήματα από τις ανασκαφές της περιοχής καθώς και πλούσιο έντυπο και ηλεκτρονικό εποπτικό υλικό τόσο για την Ακρόπολη του Αγ. Ανδρέα όσο και για το υπόλοιπο νησί (Αρχαίο Άστυ-Κάστρο Σίφνου, Μεταλλεία Σίφνου, Αρχαίοι πύργοι) από τους προϊστορικούς χρόνους έως την ύστατη αρχαιότητα. To 2012 ο χώρος τιμήθηκε με το βραβείο EUROPA NOSTRA ως εξαιρετικό παράδειγμα διατήρησης και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Λειτουργεί όλο το χρόνο, καθημερινά εκτός Δευτέρας και αργιών από τις 8:30 το πρωί ως τις 15:00. (τηλ. 2284031488)

Αρχαιολογικό μουσείο Σίφνου στο Κάστρο

Το κτήριο κατασκευάστηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία στη δεκαετία του ‘70 σε οικόπεδο που δώρισε ο Σιφνιός καθηγητής Γ. Μαριδάκης και στεγάζεται σε διώροφο κτήριο στο εσωτερικό του χωριού. Αναπαλαιώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και από το 1986 λειτουργεί κανονικά. Στις συλλογές του περιλαμβάνει ευρήματα από διάφορες θέσεις του νησιού όπως: Γλυπτά (επιτύμβια, αγάλματα, αρχιτεκτονικά μέλη κ.λ.π.) από την αρχαϊκή μέχρι και τη ρωμαϊκή εποχή (6ος αιώνας π.Χ. - 1ος αιώνας π.Χ.), κεραμικά από το Κάστρο από τη γεωμετρική μέχρι και την ελληνιστική εποχή ( 8ος αιώνας π.Χ. - 2ος αιώνας π.Χ.), και νομίσματα. Από τα σημαντικότερα εκθέματα του είναι η ανθεμωτή επίστεψη μαρμάρινης επιτύμβιας στήλης ( 4ου αιώνας π.Χ.), το κεφάλι από μαρμάρινο γυναικείο άγαλμα (4ος αι. π.Χ.) το κεφάλι κούρου από μάρμαρο (μέσα 6ου αι. π.Χ.), το μαρμάρινο ιωνικό κιονόκρανο (6ου αι. π.Χ.), η μαρμάρινη επιτύμβια στήλη (ελληνιστικών χρόνων).

Λειτουργεί καθημερινά εκτός Δευτέρας και αργιών. Πληροφορίες: τηλ. 22840 31022

Λαογραφικό μουσείο στην Απολλωνία

Στεγάζεται στην κεντρική πλατεία (πλατεία Ηρώων) στην Απολλωνία. Το μουσείο είναι ιδιοκτησία του Συνδέσμου Σιφνίων και περιλαμβάνει εκθέματα από την παραδοσιακή ζωή του νησιού όπως αγροτικά εργαλεία, είδη οικιακής χρήσης, τοπικές ενδυμασίες, κλπ. Κυριότερα εκθέματά του είναι η συλλογή σπαθιών και τουφεκιών, η συλλογή παλαιών ενδυμασιών, ξυλόγλυπτα και μπαούλα, κεντήματα και δαντέλες, είδη οικιακής χρήσεως (ανάμεσα τους και κουτάλια & μαχαίρια από την Κωνσταντινούπολη), αγροτικά σκεύη, είδη ψαθοπλεκτικής (όπως τα περίφημα σιφνέικα σκιάδια), μελισσοκομικής και αγγειοπλαστικής, προτομές σιφνιών προσωπικοτήτων, αρχεία εφημερίδων Σίφνου.

Το μουσείο εμπνεύστηκε και οργάνωσε ο Σιφνιός δάσκαλος, συγγραφέας και λαογράφος Αντώνης Τρούλλος.

Λειτουργεί τη θερινή περίοδο. Πληροφορίες: τηλ. 22840 33730

"Εμείς παλιά στα σπίτια μας" - Έκθεση λαογραφικoύ υλικού "Ιωάννης Ατσόνιος" στον Αρτεμώνα

Πρόκειται για ένα παλιό σιφνέικο σπίτι παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και είναι διαμορφωμένο όπως τα περισσότερα σιφνέικα σπίτια της παλιότερης εποχής με παραδοσιακά έπιπλα, εργόχειρα, κάδρα (φωτογραφίες, γκραβούρες, λιθογραφίες), καθρέφτες, λάμπες από οπαλίνα, πήλινα σκεύη, ραπτομηχανή, ένα γραμμόφωνο του 1900, ένα λίκνο του 1880 από την Κωνσταντινούπολη, μια εταζέρα του 1880, πολίτικους τσεβρέδες, πολίτικους δίσκους, παραδοσιακές φορεσιές, ένα ραδιόφωνο της εποχής του μεσοπολέμου, παλιές εφημερίδες, προικοσύμφωνα κ.α. Εδώ εκτίθενται επίσης ατομικά και υπηρεσιακά έγγραφα του Αρτεμωνιάτη ποιητή Ιωάννη Γρυπάρη καθώς και ο καναπές του ποιητή.

Η έκθεση οργανώθηκε και λειτουργεί από το 2008 από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Σίφνου.

Λειτουργεί από τις 15 Ιουλίου έως τις 15 Σεπτεμβρίου τις απογευματινές ώρες (19:00-23:00)

Μουσείο εκκλησιαστικής τέχνης στη Μονή Βρύσης στα Εξάμπελα

Πρόκειται για «Σπουδή για τη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Σίφνο» σε χώρο του μοναστηριού της Παναγίας της Βρύσης ή Βρυσιανής. Στο χώρο του εκτίθενται χειρόγραφα, περγαμηνές με κώδικες, έντυπα παλαιών εκδόσεων, Ευαγγέλιο του 1796, λειψανοθήκες, εξαπτέρυγα, ιερά σκεύη, άμφια, εικόνες, το κεντητό φελόνι της Κασσιανής κ.α

Πληροφορίες: τηλ. 22840 31937

Παραλίες

Η ακτογραμμή και η γεωγραφία των ακτών της Σίφνου σχηματίζει παραλίες για όλα τα γούστα. Σε αρκετά σημεία του νησιού υπάρχουν απομονωμένες αμμουδιές, βραχώδεις ακτές, παραλίες με βότσαλα και οργανωμένες παραλίες, δύο από τις οποίες βραβεύονται με τη Γαλάζια Σημαία. Οι περισσότερες παραλίες είναι προσβάσιμες οδικώς, ενώ υπάρχουν και μερικές στις οποίες φτάνει κανείς από γραφικά μονοπάτια ή δια θαλάσσης.

Λίγα λόγια για τις γνωστότερες...

Καμάρες

Οι Καμάρες βρίσκονται 5 χιλ. από την Απολλωνία, είναι το λιμάνι της Σίφνου και ο μεγαλύτερος παραλιακός οικισμός του νησιού.

Στις Καμάρες υπάρχουν τα περισσότερα ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενοδοχεία, εστιατόρια, παντοπωλεία, καταστήματα, φούρνοι, ιδιωτικός χώρος κατασκήνωσης, τουριστικά γραφεία, καφενεία, ζαχαροπλαστεία, αγγειοπλαστεία, Δημοτικό Γραφείο Πληροφοριών, Λιμενικός Σταθμός.

Στην απέναντι πλευρά των Καμαρών, την «Πέρα Πάντα», βρίσκεται η περιοχή της Αγίας Μαρίνας από την ομώνυμη εκκλησία που βρίσκεται στην πλευρά του λόφου. Και στην Αγία Μαρίνα υπάρχουν ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενοδοχεία, παντοπωλείο, καφέ, εστιατόρια.

Ανάμεσα στις δυο περιοχές απλώνεται η παραλία των Καμαρών, μια από τις ομορφότερες αμμώδεις παραλίες του νησιού με παρθένα βλάστηση, καλαμιώνες, παράκτια λίμνη και αμμόλοφους με «κρινάκια της άμμου» που ανθίζουν τον Αύγουστο. Η παραλία βραβεύεται κάθε χρόνο από το FEE με τη γαλάζια σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκπληρώνοντας τα 32 αυστηρά κριτήρια του προγράμματος (καθαριότητα, οργάνωση, ποιότητα νερών κολύμβησης, ασφάλεια, ναυαγοσωστικά, πρώτες βοήθειες, υπηρεσίες, εγκαταστάσεις κλπ.)

Από τις Καμάρες ξεκινούν πεζοπορικές διαδρομές προς το ιερό των Νυμφών στις Κορακιές, τη Μαύρη Σπηλιά, τις εγκαταστάσεις των παλιών ορυχείων και την περιοχή NATURA. Άλλο μονοπάτι αυξημένης δυσκολίας οδηγεί βόρεια από το εκκλησάκι της Αγίας Άννας στην Πέρα Πάντα, στον Άγιο Συμεών. Μία ακόμα πεζοπορική διαδρομή κατευθύνεται ανατολικά προς την Απολλωνία και τους κεντρικούς οικισμούς.

Πλατύς Γιαλός

Ο Πλατύ Γιαλός είναι μια από τις μεγαλύτερες αμμώδεις παραλίες του νησιού και αποτελεί τη δημοφιλέστερη επιλογή των Ελλήνων επισκεπτών.

Η παραλία του Πλατύ Γιαλού βραβεύεται κάθε χρόνο από το FEE με τη γαλάζια σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκπληρώνοντας τα αυστηρά κριτήρια του προγράμματος (καθαριότητα, οργάνωση, ποιότητα νερών κολύμβησης, ασφάλεια, ναυαγοσωστικά, πρώτες βοήθειες, υπηρεσίες, εγκαταστάσεις κλπ.)

Στην αριστερή πλευρά του κόλπου έχει κατασκευασθεί αλιευτικό καταφύγιο που παρέχει υπηρεσίες και σε σκάφη αναψυχής.

Στο κέντρο του οικισμού, δίπλα στην πλατεία «Αλεξάνδρου Βερνίκου» υπάρχει μικρό ανοιχτό θεατράκι.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η εκκλησία της Αγίας Σοφίας δεξιά του κεντρικού αυτοκινητόδρομου.

Στα αξιοθέατα της περιοχής συγκαταλέγεται και ο Άσπρος Πύργος που βρίσκεται 1,5 χιλιόμετρο βορειοανατολικά της παραλίας, ένας από τους 77 αρχαίους πύργους –φρυκτωρίες του νησιού και από τους καλύτερα διατηρημένους.

Στον Πλατύ Γιαλό υπάρχουν ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενοδοχεία, εστιατόρια, παντοπωλεία, τουριστικό γραφείο, καφενεία, αγγειοπλαστεία.

Πολλές πεζοπορικές διαδρομές ξεκινούν από το χωριό με κατεύθυνση τη Φυκιάδα το Βαθύ και τους κεντρικούς οικισμούς.

Απέναντι από την παραλία του Πλατύ γιαλού βρίσκεται το ακατοίκητο νησάκι της Κιτριανής με μοναδικό κτίσμα την εκκλησία της ομώνυμης Παναγιάς, την αρχαιότερη του νησιού (10ου – 11ου αι.)

Βαθύ

Το Βαθύ βρίσκεται στα δυτικά, 10 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Απολλωνία.

Στην «Πούντα του Πολεμικού», το βόρειο άκρο του κόλπου, η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως προϊστορικούς οικισμούς και τάφους. Στο κοντινότερο παρελθόν και μέχρι το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο το Βαθύ υπήρξε οικισμός αγγειοπλαστών.

Είναι από τις ομορφότερες και μεγαλύτερες αμμώδεις παραλίες του νησιού με τα προστατευόμενα «κρινάκια της άμμου» να ανθίζουν το κοντά στο Δεκαπενταύγουστο.

Εδώ υπάρχουν ενοικιαζόμενα καταλύματα, εστιατόρια, παντοπωλεία, καφενεία και αγγειοπλαστεία.

Από το Βαθύ ξεκινούν πολλές πεζοπορικές διαδρομές μέσα στην περιοχή NATURA αλλά και προς τη Φυκιάδα και τον Πλατύ Γιαλό στα ανατολικά.

Πάνω στην παραλία βρίσκεται και το όμορφο εκκλησάκι των Ταξιαρχών (16ου αι) που γιορτάζει με πανηγύρι 3 φορές το χρόνο (Ιούλιο, Σεπτέμβριο και Νοέμβριο).

Φάρος

Απάνεμο λιμανάκι και ψαροχώρι 7 χιλ. από την Απολλωνία, ο Φάρος υπήρξε λιμάνι της Σίφνου ως το 1883 και πήρε το όνομα του από τον αρχαίο πύργο που υπήρχε πάνω στην παραλία (εκεί που σήμερα αρχίζει το μονοπάτι από το Φάρο για το Γλυφό). Στην προβλήτα του Φάρου υπάρχει μικρό πετρόκτιστο θεατράκι στο οποίο, κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου, πραγματοποιούνται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Στο Φάρο υπάρχουν τρεις μικρές αμμώδεις παραλίες:

Η κεντρική, εκεί που καταλήγει η άσφαλτος, με καταπληκτική θέα στη Χρυσοπηγή, διαθέτει εστιατόρια, ταβέρνες, καφέ μπαρ και παντοπωλείο.

Η παραλία του Γλυφού που ονομάζεται έτσι από πηγάδι με γλυφό νερό που υπάρχει εκεί από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα, βρίσκεται στη δεξιά πλευρά της παραλίας του Φάρου. Από το Γλυφό αρχίζει όμορφο πλακόστρωτο μονοπάτι – φωτιζόμενο τη νύχτα – που οδηγεί στην παραλία του Αποκοφτού και τη Χρυσοπηγή. Στα δεξιά της παραλίας είναι ορατή η σκάλα των μεταλλείων και οι εγκαταστάσεις φόρτωσης μεταλλεύματος του αρχαίου ορυχείου της περιοχής.

Τέλος η Φασολού βρίσκεται στα αριστερά της παραλίας του Φάρου και διαθέτει ένα εστιατόριο και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Στη Φασολού βρίσκεται και το μοναστήρι του Σταυρού του Φάρου.

Πεζοπορικές διαδρομές που ξεκινούν από το Φάρο, οδηγούν στην Ακρόπολη στο λόφο του Αγίου Ανδρέα και στο Κάστρο.

Χρυσοπηγή

Δέκα χιλιόμετρα από την Απολλωνία και λίγο πριν τον Πλατύ Γιαλό, βρίσκεται το πιο δημοφιλές σημείο του νησιού, η Χρυσοπηγή.

Στο ακρωτήριο της Χρυσοπηγής υπάρχει το ομώνυμο μοναστήρι της Παναγιάς της Χρυσοπηγής (1523), πολιούχου και προστάτιδας της Σίφνου που γιορτάζει με πανηγύρι την παραμονή της Αναλήψεως. Το πανηγύρι της Χρυσοπηγής έχει ιδιαίτερο τελετουργικό που περιλαμβάνει περιφορά της εικόνας στους οικισμούς και ολονυχτία και προσελκύει κάθε χρόνο εκατοντάδες προσκυνητές.

Τα βράχια της Χρυσοπηγής είναι αγαπημένο ορμητήριο πολλών κολυμβητών.

Ανατολικά της εκκλησίας υπάρχει η αμμώδης παραλία του «Αποκοφτού» με τα γαλαζοπράσινα νερά και μοναδικά κτήρια στην αμμουδιά τα δυο της εστιατόρια. Από κει ξεκινάει πλακόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στην παραλία του Γλυφού στο Φάρο.

Δυτικά της εκκλησίας βρίσκονται οι «Σαούρες», μικρή απόμερη παραλία με βότσαλα.

Στα αξιοθέατα της περιοχής και ο Άσπρος Πύργος που βρίσκεται κοντά στη διασταύρωση Πλατύ Γιαλού Χρυσοπηγής, είναι ο πιο διάσημος από τους 77 αρχαίους πύργους του νησιού και από τους καλύτερα διατηρημένους.

Στην ευρύτερη περιοχή της Χρυσοπηγής υπάρχει παντοπωλείο και λίγα τουριστικά καταλύματα.

Χερόνησσος

Η Χερρόνησος είναι η βορειότερη παραλία του νησιού και απέχει 15 χιλιόμετρα από την Απολλωνία. Πρόκειται για γραφικό ψαροχώρι με μικρή αμμουδιά. Εδώ υπάρχουν ταβέρνες, μικρό παντοπωλείο, λίγα ενοικιαζόμενα δωμάτια και παραδοσιακό εργαστήριο αγγειοπλαστικής.

Τα βορειότερα κτίσματα του νησιού βρίσκονται στο λόφο πάνω από τον οικισμό. Πρόκειται για την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και τα απομεινάρια αρχαίου πύργου.

Στο δρόμο για τη Χερρόνησο συναντάμε τους μικρούς οικισμούς Τρουλλάκι και Διαβρούχα καθώς και μερικά εργαστήρια αγγειοπλαστικής.

Βρουλίδια

Μικρή παραλία με βότσαλα, 14 χιλιόμετρα από την Απολλωνία και ένα χιλιόμετρο περίπου πριν την Χερρόνησο.

Στην παραλία υπάρχουν δύο καφέ – εστιατόρια που διαθέτουν ομπρέλες και ξαπλώστρες για τους λουόμενους.

Φυκιάδα

Μικρή παραλία με αμμουδιά μεταξύ του Πλατύ Γιαλού και του όρμου στο Βαθύ. Δίπλα στην παραλία υπάρχει το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου και πίσω από αυτήν ένας από τους αρχαιότερους ελαιώνες του νησιού με ίχνη παλιού καρόδρομου.

Η παραλία είναι προσβάσιμη από τη θάλασσα και από μονοπάτια που ξεκινούν από τον Πλατύ Γιαλό ή το Βαθύ.

Μαρία Ναδάλη, δήμαρχος Σίφνου

Γεννήθηκε το 1969 στη Σίφνο.

Γονείς της ο Μανώλης και η Ελευθερία Ναδάλη.

Σπούδασε κλασική φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Από το 1993 και για δυο χρόνια εργάστηκε στην Αθήνα  στο χώρο της
ιδιωτικής εκπαίδευσης.

Η αγάπη για το νησί της την οδήγησε, το 1995, στην απόφαση να
εγκατασταθεί μόνιμα σε αυτό.

Από το Νοέμβριο του 1999 ως και το Νοέμβριο του 2018 υπηρέτησε ως
διοικητική υπάλληλος στο Δήμο Σίφνου, αρχικά στο πλαίσιο του
Προγράμματος Διοικητικής Εξυπηρέτησης Πολιτών του Αιγαίου «Αστερίας»
και στη συνέχεια στο Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών. Από το 2003 ανέλαβε
καθήκοντα γραμματέα τόσο του Δημοτικού Συμβουλίου όσο και των
Επιτροπών του Δήμου (Δημαρχιακής, Οικονομικής, Τουριστικής κ.λ.π.).
Παράλληλα, απασχολήθηκε στο αντικείμενο της διοργάνωσης των
πολιτιστικών εκδηλώσεων - δράσεων και, κατά το τελευταίο διάστημα, στο
Γραφείο Καταστημάτων του Δήμου.

Για 16 χρόνια,  στο πλαίσιο της ενεργοποίησής της στο Διοικητικό
Συμβούλιο ενός από τους πλέον δραστήριους συλλόγους  της Σίφνου και
από τη θέση της Προέδρου για 12 ολόκληρα χρόνια, είχε την τιμή της
συνεργασίας με πολλούς συμπατριώτες της,  με τους οποίους μοιράστηκε
τη χαρά της κοινής εθελοντικής προσπάθειας.

Είναι παντρεμένη με τον Αντώνη Κάραβο και μητέρα δυο παιδιών, του
Νικηφόρου και της Ελευθερίας.

ΔΗΜΟΣ ΣΙΦΝΟΥ

Απολλωνία - Σίφνος Κυκλάδες Τ.Κ 84003

T: +30 22840 31977 / F: +30 22840 31977

W: www.sifnos.gr

E: portal@sifnos.gr

fb: Sifnos.Gr