 |
|
|  Παρασκευή 21/7
Θέσεις και Αντιθέσεις
Οι «Τράμπστερς», οι «Κορμπινίστας» και το φαινόμενο του πολιτικού του οπαδού
του Simon Kuper (*)
Financial Times
Πότε θα αρχίσουν επιτέλους να απογοητεύονται οι υποστηρικτές του Ντόναλντ Τραμπ; Οι φιλελεύθεροι ελπίζουν ότι οι σχέσεις του επιτελείου του με τη Ρωσία θα μεταπείσουν κάποιους από αυτούς. Όμως πολλοί ψηφοφόροι του Τραμπ δεν είναι απλώς ψηφοφόροι. Είναι πολιτικοί οπαδοί – ένα σύγχρονο φαινόμενο που δεν έχει κατανοηθεί αρκετά. Οι πολιτικοί οπαδοί λειτουργούν σε μεγάλο βαθμό σαν τους οπαδούς στο ποδόσφαιρο ή τη μουσική, εξηγεί ο Κόρνελ Σάντβος, καθηγητής μέσων ενημέρωσης και δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο Χάντερσφιλντ της Βρετανίας.
Το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο. Η Μάργκαρετ Θάτσερ είχε τη δική της βάση οπαδών, ενώ ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι έδωσε στο κόμμα του ένα όνομα (Forza Italia) που προερχόταν από ένα τραγούδι των οπαδών της Μίλαν. Οι υποψήφιοί του άλλωστε φορούσαν μπλε ποδοσφαιρικά πουκάμισα.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν άλλη διάσταση στο φαινόμενο του οπαδού. Οι υποστηρικτές έχουν τώρα χώρο να εκφραστούν, που εκτείνεται πέρα από τα παραδοσιακά πολιτικά μέσα. Τα social media τούς δίνουν τη δυνατότητα να συμπαραταχθούν με τον υποψήφιό τους σε ένα debate, σαν να είναι αγώνας μποξ. Οι εκλογές μοιάζουν άλλωστε όλο και περισσότερο με αθλητικά θεάματα. Ο Τραμπ, που έχει μεγάλη σχέση με τον αθλητισμό, καταλαβαίνει τη σχέση του με την πολιτική. Αρκεί να θυμηθούμε το βίντεο που τουιτάρισε, όπου εμφανίζεται ως παλαιστής ο οποίος τα βάζει με το σήμα του CNN.
Το φαινόμενο του οπαδού λειτουργεί καλύτερα σε δικομματικά πολιτικά συστήματα όπως το αμερικανικό ή το βρετανικό, γιατί τα συστήματα αυτά μιμούνται την αθλητική λογική «εμείς εναντίον αυτών». Η πολιτική των συνασπισμών, αντίθετα, αποθαρρύνει αυτό το φαινόμενο, καθώς οι ομάδες δεν παίζουν πραγματικά η μία εναντίον της άλλης. Σε ένα παιχνίδι «εμείς εναντίον αυτών», μπορείς και να μην είσαι οπαδός, αλλά «αντι-οπαδός», που στρέφεται κατά του αντιπάλου. Οι περισσότεροι ψηφοφόροι στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές ήταν πάνω απ’όλα αντι-οπαδοί του υποψήφιου του άλλου κόμματος.
Τα αμερικανικά φαινόμενα συνήθως μεταφέρονται πρώτα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σε μια δημοσκόπηση που έκανε το ινστιτούτο YouGov για τις βρετανικές εκλογές του περασμένου Ιουνίου, το 30% των ψηφοφόρων δήλωσε ότι το βασικό του μέλημα ήταν να χάσει ο ηγέτης των Εργατικών, ο Τζέρεμι Κόρμπιν. Μόλις το 5% δήλωσε ότι είχε επιλέξει συνειδητά την Τερέζα Μέι. Οσο για τους «Κορμπινίστας», έχουν μια δική τους εκδοχή αντι-οπαδού: ο βασικός τους εχθρός είναι ο πρώην ηγέτης του δικού τους κόμματος, ο Τόνι Μπλερ.
Το φαινόμενο του οπαδού προσφέρει μια ταυτότητα. Και όπως επισημαίνει ο Σάντβος, αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν οι παραδοσιακές πηγές ταυτότητας ξεθωριάζουν: όλο και περισσότεροι ενήλικοι δεν παντρεύονται, δεν ταυτίζονται με τη δουλειά τους και δεν ανήκουν σε μια σαφή οικονομική τάξη, μια θρησκεία ή ένα συνδικάτο. Πολλοί καλύπτουν λοιπόν αυτό το κενό με το να γίνονται οπαδοί, είτε πρόκειται για τον Τραμπ είτε για τους Yankees ή την Apple.
Ένα παιδί χρησιμοποιεί ένα αρκουδάκι ως «μεταβατικό χώρο» ανάμεσα στον εαυτό του και τον κόσμο, έλεγε ο ψυχαναλυτής Ντόναλντ Ουίνικοτ. Για τους πολιτικούς οπαδούς, λέει ο Σάντβος, ο υποψήφιος είναι το αρκουδάκι τους – το αντικείμενο που τους συνδέει με τον κόσμο. Η δουλειά του υποψήφιου εκφράζει την ταυτότητα των οπαδών του.
Όταν είσαι οπαδός, έχεις επίσης την αίσθηση ότι κάπου ανήκεις. Οι πολιτικοί οπαδοί μαζεύονται στις εκδηλώσεις του υποψηφίου τους και αισθάνονται ότι ανήκουν σε μια κοινότητα. Η αυτοσχέδια συγκέντρωση του Κόρμπιν που έγινε τον περασμένο μήνα στο μουσικό φεστιβάλ του Γκλάστονμπερι ήταν πρωτοφανής στη βρετανική πολιτική ιστορία.
Όπως οι οπαδοί ενός μουσικού συγκροτήματος, έτσι και οι πολιτικοί οπαδοί προτιμούν ήρωες με την ποιότητα ενός σταρ. Σπανίως ενθουσιάζονται με κόμματα ή με μη χαρισματικούς υποψήφιους όπως η Χίλαρι Κλίντον, ο Φρανσουά Ολάντ ή η Τερέζα Μέι. Κάποιος σαν τον Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο δύσκολα θα εκλεγόταν σήμερα.
Ορισμένοι Τράμπστερς και Κορμπινίστας ενδιαφέρονται για την αλλαγή της κυβερνητικής πολιτικής: την κατασκευή ενός τείχους στα σύνορα με το Μεξικό ή την εθνικοποίηση βρετανικών βιομηχανιών. Για τους περισσότερους από αυτούς, όμως, η πολιτική παίζει δευτερεύοντα ρόλο. Αυτός είναι ο λόγος που δεν έχει τόση σημασία η «εκλογιμότητα» του αρχηγού των Εργατικών. Αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο τους Κορμπινίστας δεν είναι να αναμορφώσουν τη Βρετανία, αλλά να βρουν μια ταυτότητα ως οπαδοί. Για τους ίδιους λόγους το περυσινό δημοψήφισμα για το Brexit δεν κρίθηκε σε ζητήματα πολιτικής. Οι περισσότεροι ψηφοφόροι διάλεξαν απλώς μια ομάδα. Μόνο τώρα ανακαλύπτουν πολλοί ψηφοφόροι του Leave ότι η ψήφος τους σημαίνει αποχώρηση από την ενιαία αγορά.
Η παραδοσιακή ρητορική του φαινομένου του οπαδού είναι η ισόβια αφοσίωση. Οι σκληροπυρηνικοί οπαδοί στέκονται δίπλα στην ομάδα τους όταν περνάει δυσκολίες. Ετσι και οι οπαδοί του Τραμπ δεν σκέπτονται να τον εγκαταλείψουν λόγω των αποκαλύψεων για τις σχέσεις του με τη Ρωσία. Οι σκληροί οπαδοί αντιλαμβάνονται τον κόσμο ως οπαδοί. Δεν βλέπουν τα λάθη της ομάδας τους, θεωρούν ότι για όλα φταίει ο διαιτητής.
Οι περισσότεροι οπαδοί όμως, προειδοποιεί ο Σάντβος, είναι περιστασιακοί. Οι περισσότεροι δεν πάνε σε παιχνίδια (η συγκεντρώσεις), δεν αγοράζουν τα προϊόντα και ενθουσιάζονται μόνο όταν η ομάδα τους κερδίζει. Ο Κόρμπιν απολαμβάνει τώρα αυτό το φαινόμενο.
Αν όμως ο ήρωάς τους τους δυσαρεστήσει, οι περιστασιακοί οπαδοί απομακρύνονται και ψάχνουν να υποστηρίξουν κάποιον άλλον. Είναι αρκετό να δει κανείς πώς κατρακυλούν τα ποσοστά δημοτικότητας του Τραμπ.
(*) Ο Σάιμον Κούπερ είναι αρθρογράφος των Financial Times
|
|
|
|
ΤΟΠΟ ΣΤΑ ΝΙΑΤΑ!
|
Όλα τριγύρω
αλλάζουνε και όλα
στα ίδια μένουν...
ΛΕΕΙ μια λογική ότι, «μεγαλύτερη και από τη σοφία είναι η εμπειρία».
Διότι δεν πρέπει μόνο να είναι κανείς σοφός για να καταλάβει ότι με
την εξουσία «παίζουν» πάντα οι ίδιοι και οι ίδιοι εραστές (κατά μια
έννοια «νταβατζήδες» οι οποίοι και δεν επιτρέπουν σε άλλους να την
αγγίξουν), αλλά θα πρέπει να είναι κανείς και αρκετά έμπειρος ώστε να
την έχει ζήσει για χρόνια αυτήν την στενή σχέση μεταξύ των παραγόντων
- εραστών και της εξουσίας...
ΕΙΠΑ τις προάλλες να θυμηθώ τα παλιά και τα ρεπορτάζ της δεκαετίας του
80, πήρα το αμάξι και τον δρόμο για την Κάρλα, με μουντό καιρό και
πολύ αέρα για να παρακολουθήσω τα εγκαίνια της δημιουργίας της λίμνης,
σχεδόν έναν αιώνα από την αποξήρανσή της. Ιστορικό γεγονός λέω, δεν θα
το χάσω, ποιός ξέρει κάποιοι άλλοι απόγονοι της δικής μας εποχής
μπορεί να την ... αποξηράνουν πάλι, ψάχνοντας ίσως για λύσεις σε
θέματα διατροφικών αναγκών, ή ό,τι άλλο τέλος πάντων θα έχει ανάγκη ο
τόπος και εκείνη η γενιά.
ΕΙΔΑ λοιπόν στην Κάρλα, τι άλλο; νερά...πολλά νερά... Τις γνωστές
«μπάρες» της δεκαετίας του 90, να γίνονται ταμιευτήρες και δυο τρεις
ταμιευτήρες μαζί να σχηματίζουν σήμερα μια μικρή λίμνη. Τον
περιφερειάρχη να ομιλεί στο βήμα για την σπουδαιότητα του έργου, που
χρειάστηκε δεκαετίες να υλοποιηθεί (και την συμβολή βεβαίως πολλών
ανθρώπων της εξουσίας, της κεντρικής και της τοπικής). Είδα πλειάδα
ανθρώπων της διοίκησης και της αυτοδιοίκησης, (ακόμα και της
...παραδιοίκησης) είδα σπουδαίους υπαλλήλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που
βοήθησαν στην επιτάχυνση εκταμίευσης των πόρων, να συμμετέχουν όλοι
στη γιορτή, κυρίως χειροκροτώντας ή φωτογραφιζόμενοι (ανα)μεταξύ τους,
για τον εμπλουτισμό του κοινωνικού βιογραφικού τους ενόψει ενδεχομένως
της όποιας εκλογικής αναμέτρησης...
ΜΠΡΟΣΤΑ από τους φωτογράφους, μια ομήγυρη «παραγόντων» με γύρισαν
δεκαετίες πίσω. Οι ίδιοι άνθρωποι τα ίδια πρόσωπα, πιο γερασμένα πλέον
από τον χρόνο, έπιαναν θέσεις απέναντι από τις κάμερες με μια μαεστρία
επαγγελματική, που απέκτησαν από την πολυετή ενασχολησή τους με τα
κοινά. Πάει λέω...Ή εγώ γέρασα και τους βλέπω όλους ίδιους, ή δεν
υπάρχουν νέοι στον τόπο αυτό να δώσουν άλλη ζωντάνια, άλλη προοπτική
σε ότι έχει σχέση με την ανάπτυξη ακόμα και με την πολιτική
εκπροσώπηση. Δήμαρχοι δεκαετιών, παλιοί πρόεδροι κοινοτήτων, σύμβουλοι
σιτεμένοι από τον χρόνο, πολιτικοί και διευθυντές υπηρεσιών που
ξέχασαν να συνταξιοδοτηθούν, όλοι εκείνοι οι «πολιτευτές», αλλά και οι
πρωτοκλασάτοι κομματάνθρωποι - «ιδιαίτεροι» όλων των χώρων, που
...σταφίδωσε τα πρόσωπά τους ο χρόνος, «γυρολόγοι των εκδηλώσεων»
ιδίως των εγκαινίων (μετα φαγητού παρακαλώ), προσδοκώντας τουλάχιστον
δημοσιότητα, δεν λένε ακόμα να εγκαταλείψουν, να αποτραβηχτούν
παραχωρώντας τις θέσεις τους σε νέους ανθρώπους, ορεξάτους για
δουλειά, πιο δυνατούς να χαράξουν το μέλλον που άλωστε τους ανήκει...
ΔΕΝ είχε τελειώσει η τελετή των εγκαινίων εκεί στα παρακάρλια χωράφια
και μελαγχόλησα. Πήρα τον δρόμο της επιστροφής. Άραγε τι ζητούσα και
γω εκεί; Πάνε πάνω από τρεις δεκαετίες τώρα από την πρώτη σύσκεψη που
είχα παρακολουθήσει τότε ως ρεπόρτερ της «Ελευθερίας» για την
δημιουργία της λίμνης αλλά και την (στα χαρτιά ακόμη) εκτροπή του
Αχελώου! Οι παλιοί «παράγοντες» πρέπει να κλείσουν τον κύκλο της ζωής
τους στα κοινά. Κρίμα όμως, γιατί από μόνοι τους δεν το κάνουν ποτέ οι
περισσότεροι. Η εξουσία είναι μια πλούσια ερωμένη, κρατά ομήρους τους
«τσιμπιμένους» μαζί της. Οι μόνοι που μπορούν να βάλουν τέλος σ´αυτές
τις σχέσεις είναι οι ψηφοφόροι. Κανείς άλλος...
|
|
Γράφει ο Δημοσιογράφος Χρήστος Τσαντήλας
|
Αναλυτικά στη σελίδα "Θέματα" >>
|
 |
|
|
|
