Πρόλογος

Τα Κεντρικά Τζουμέρκα τα οποία αποτελούν μέρος της οροσειράς της Ν. Πίνδου και διασχίζονται από τα ποτάμια Αχελώο και Άραχθο έχουν να επιδείξουν τεράστιο φυσικό πλούτο που σε επίπεδο αξιοποίησης, παραμένει σε βρεφικά στάδια μέχρι σήμερα.

Τα Αθαμανικά όρη, ή αλλιώς ευρέως γνωστά ως Τζουμέρκα, αποτελούν τον 11ο  ψηλότερο ορεινό όγκο στην Ελλάδα με μεγάλο εύρος δυνατότητας αξιοποίησης στους τομείς καλλιέργειας αρωματικών φυτών, καρποφόρων δέντρων, παραγωγής ανώτερης ποιότητας γαλακτοκομικών προϊόντων, κρεάτων καθώς και προϊόντων μελιού.

Το σπάνιο φυσικό κάλλος τους, το οποίο θυμίζει αλπικό τοπίο, με τις ψηλές βουνοκορφές, τα κρυστάλλινα νερά, τα ελατοδάση, προσελκύουν κάθε χρόνο όλο και περισσότερους φυσιολάτρες. Οι υποδομές φιλοξενίας είναι αρκετές ώστε να φιλοξενήσουν τους σημερινούς επισκέπτες αλλά χρειάζονται ακόμα μεγαλύτερες επενδύσεις στον τομέα των εναλλακτικών μορφών τουρισμού για να καταστούν βιώσιμες οι επιχειρήσεις. Ήδη εταιρείες διοργάνωσης ράφτινγκ και κανό διεξάγουν ανάλογες δραστηριότητες στα δύο ποτάμια μας Άραχθο και Αχελώο, ενώ με βάση τα ορειβατικά καταφύγια Μελισσουργών, Καταρράκτη και Θεοδωριάνων διοργανώνονται ορειβατικές και φυσιολατρικές εξορμήσεις.

Επίσης τα τελευταία χρόνια, ίσως λόγω της κρίσης στις μεγαλουπόλεις, παρατηρείται μία αυξανόμενη τάση για επιστροφή και επένδυση στους τομείς της κτηνοτροφίας, γεωργίας και τουρισμού, σημάδια που οφείλουμε να αφουγκραστούμε και να προσπαθήσουμε να δώσουμε άμεσες αλλά και μακροχρόνιες λύσεις πάντα στα πλαίσια της αειφορίας, με γνώμονα το σεβασμό απέναντι στο περιβάλλον.

Με γνώμονα τα παραπάνω ο δήμος σε συνεργασία με το Υπουργείο Υποδομών δρομολογούν τη δημιουργία ενός Πάρκου Ορεινών Δραστηριοτήτων, με πίστα σκι που θα λειτουργεί και ως κέντρο για διοργάνωση ορειβατικών και ποδηλατικών διαδρομών, αναρρίχησης, ορειβασίας με την παράλληλη δημιουργία Σαλέ στην τοπική κοινότητα, που αναδείχτηκε πρωταθλητής στα επίπεδα Υετού, τα Θεοδώριανα!

Μέσα από τις σελίδας της «Φωνής της Ελλάδος» θα ανακαλύψετε κι εσείς οι ίδιοι το θαυμαστό αυτό τόπο.

Η θέση του Δήμου γεωγραφικά και τα χωριά που τον απαρτίζουν

Ο Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων αποτελεί Δήμο της Περιφερειακής Ενότητας Άρτας της Περιφέρειας Ηπείρου. Συστάθηκε με τις διατάξεις του Νόμου 3852/2010 (ΦΕΚ 87/Α') - Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ? Πρόγραμμα Καλλικράτης αποτελούμενος από τους καταργούμενους δήμων Αγνάντων και Αθαμανίας και των κοινοτήτων Θεοδωριάνων και Μελισσουργών.

Ειδικότερα ο Δήμος περιλαμβάνει :

1. Δημοτική Ενότητα Αγνάντων αποτελούμενη από τις τοπικές κοινότητες Αγνάντων, Γραίκικου, Καταρράκτου, Κουκκουλίων, Κτιστάδων, Λεπιανών, Μικροσπηλιάς, Ράμιας.
2. Δημοτική Ενότητα Αθαμανίας, αποτελούμενη από τις τοπικές κοινότητες Ανεμορράχης, Βουργαρελίου, Δίστρατου, Κάτω Αθαμανίου, Αθαμανίου, Κάτω Καλεντίνης, Καψάλων, Κεντρικού, Κυψέλης, Μεσούντας, Παλαιοκάτουνου, Τετρακώμου.
3. Δημοτική Ενότητα Θεοδώριανων, αποτελούμενη από τις τοπική κοινότητα Θεοδώριανων
4. Δημοτική Ενότητα Μελισσουργών, αποτελούμενη από τις τοπική κοινότητα Μελισσουργών

Οι φυσικοί πόροι, η μορφολογία, και οι δραστηριότητες στο Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων

Ο Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων είναι κατεξοχήν ορεινός Δήμος ενώ υπάρχουν και χωριά σε ημιορεινές περιοχές του Δήμου όπως Παλαιοκάτουνο, Κάτω Αθαμάνιο, Κάτω Καλεντίνη. Από τον Δήμο περνά η εθνική οδός Άρτας-Τρικάλων ενώ κοινό αίτημα της περιοχής είναι η δημιουργία του λεγόμενου παραλίμνιου δρόμου ο οποίος θα φέρει νέα εποχή στις συγκοινωνίες και τις μεταφορές του Δήμου. Ο πιο σπουδαίος φυσικός πόρος του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων είναι τα κρυστάλλινα πεντακάθαρα νερά, που προέρχονται από τοπικές πηγές κυρίως στο βουνό. Υπάρχουν απέραντα δάση ιδανικά για περίπατο και πεζοπορία και πληθώρα διαφορετικών ειδών δέντρων όπως έλατα, πεύκα, βελανιδιές, πουρνάρια, οξιές, λεύκες αλλά και οπωροφόρα δέντρα όπως κερασιές, συκιές, ροδακινιές, καστανιές και άλλα. Το κρασί και το τσίπουρο της περιοχής θεωρείται από τα καλύτερα καθώς τα ευνοούν το υψόμετρο και η ποιότητα του εδάφους. Στα απόκρημνα βουνά ο επισκέπτης εκτός από το να βρει την γαλήνη και την ψυχική ηρεμία μπορεί να μαζέψει τσάι του βουνού, θυμάρι, άγρια μέντα, άγρια χόρτα και ρίγανη. Από τις κορυφές των Τζουμέρκων (Αθαμανικά όρη) όπως την Πυραμίδα, το Λυκένι, την μικρή και μεγάλη Ροίστα, το Κελάρι και άλλες μπορεί ο ερασιτέχνης αλλά και ο επαγγελματίας φωτογράφος να αποθανατίσει μοναδικά ηλιοβασιλέματα, μαγευτικά τοπία και απάτητα μέρη.

Το Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων, Περιστερίου και χαράδρας Αράχθου γεωγραφικά εκτείνεται στις ορεινές περιοχές, των νομών Ιωαννίνων, Άρτας και Τρικάλων (Κεντρική οροσειρά Πίνδου).Στα όρια του περιέχει δύο μεγάλα ορεινά συγκροτήματα: το Λάκμο (Περιστέρι) και τα Αθαμανικά όρη (ή Τζουμέρκα). Θεσμοθετήθηκε το 2009, με προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ 49Δ/12.02.2009). Η βασική οργάνωση του Εθνικού Πάρκου συνίσταται στο χωρισμό του σε ζώνες προστασίας και η καθεμιά χαρακτηρίζεται από διαφορετικό βαθμό προστασίας. Στις Ζώνες Ι και ΙΙ ισχύουν ιδιαίτερες ρυθμίσεις ανάλογα με την κρισιμότητα, τη μοναδικότητα και τη φυσικότητά τους. Στις Ζώνες III και IV οι επιτρεπόμενες δραστηριότητες και επεμβάσεις είναι περισσότερες σε σχέση με τις δύο (2) πρώτες ζώνες, αλλά παραμένει ως κυρίαρχος στόχος η βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων.  

Το Βουργαρέλι ως πρωτεύουσα του Δήμου
Το ιστορικό χωριό Βουργαρέλι είναι η πρωτεύουσα του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων. Μεταπολεμικά το Βουργαρέλι μετονομάσθηκε με προεδρικό διάταγμα σε «Δροσοπηγή», αλλά το όνομα δεν επεκράτησε και καθιερώθηκε ως «Βουργαρέλι». Πάνω από 500 άνθρωποι ζουν μόνιμα εδώ, οι οποίοι το καλοκαίρι διπλασιάζονται. Τότε ζωντανεύει κι η τεράστια πλατεία, ένα απίθανο μπαλκόνι με πλατάνια και ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου2. Τον χειμώνα όλοι κάθονται στα καφενεία του κεντρικού δρόμου ενώ το νερό τρέχει μόνιμα μέσα από τους κρουνούς των βρυσών εκ των οποίων η Αρχόντω και η Κρυστάλλω είναι οι διασημότερες. Προστάτης του Βουργαρελίου είναι ο Αϊ-Γιώργης. Τιμάται στο φροντισμένο μοναστήρι στο ψηλότερο σημείο του χωριού. Εδώ οι οπλαρχηγοί Ρούμελης και Ηπείρου κήρυξαν την
επανάσταση στα Τζουμέρκα. Κατανυκτικός ναός με ωραίο τέμπλο και αγιογραφίες μα άλλο είναι το διάσημο αξιοθέατο της περιοχής, η βυζαντινή Κόκκινη Εκκλησία (ή Παναγιά Βελλάς) στον δρόμο προς την Άρτα. Η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της την κάνει να ξεχωρίζει και τα κόκκινα κεραμικά που τη στολίζουν εξωτερικά τη βαφτίζουν. Συνήθως τη βρίσκεις ανοιχτή αλλά οι περισσότερες τοιχογραφίες έχουν χάσει την εντονότητα των χρωμάτων τους από το πέρασμα των αιώνων. Ξεχωριστής ποιότητας προϊόν που παράγει το Βουργαρέλι είναι το τυρί φέτα από το τυροκομείο των αδερφών Χρήστου και Σπύρου Πλεύρη, το οποίο παρασκευάζεται από αγνά ντόπια υλικά και προτιμάται από τους επισκέπτες του Δήμου μας.

- Πλατεία Βουργαρελίου
- Βρύση «Αρχόντω»
- Βρύση «Κρυστάλλω»
- Βρύση του ¨Αράπη¨
- Βυζαντινή Κόκκινη Εκκλησία
- Μονή Αγίου Γεωργίου
- Παραδοσιακός οικισμός Σελιό
- Πηγή Λεπτοκαριάς
- Τα δύο μονότοξα γεφύρια
- Δρακότρυπα και το Τουρκόμνημα στην θέση Ομαλή στο Βουργαρέλι
- Το φαράγγι της Αγίας Τριάδας (Θεοδώριανα)
- Η άσπρη γκούρα με τα νερά της (Θεοδώριανα)
- Το δάσος Σιάμαντά-Πηγές Κρανιές (Θεοδώριανα)
- Ο παλιός νερόμυλος Θεοδώριανα4
- Η βρύση του Καπετάνιου-Στον δρόμο δεξιά από Βουργαρέλι προς Κυψέλη

Στα νότια δεσπόζει ο αρχαίος λόφος της Τσούκας όπου λεγόταν ότι κάποτε ήταν το παλάτι του βασιλιά Αθάμα. Υπάρχουν ακόμη υπέροχες διαδρομές μέσα στα δάση για όσους ασχολούνται με την ποδηλασία ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες λίγο έξω από το Βουργαρέλι οι επισκέπτες μπορούν να κάνουν και ιππασία. Στο Βουργαρέλι αλλά και στα υπόλοιπα χωριά υπάρχουν αρκετά ξενοδοχεία και δωμάτια για τη διανυκτέρευση των επισκεπτών αλλά και εστιατόρια με τοπικά εδέσματα.

Όμως και στον πρώην Δήμο Αγνάντων (νυν καλλικρατικός Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων) υπάρχουν σημαντικά αξιοθέατα όπως η Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης που έχει κηρυχθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Είναι πλακοσκέπαστος ναός τρίκλητης θολωτής βασιλικής χωρίς τρούλο με ενσωματωμένο κωδωνοστάσιο. Ιδρύθηκε το 1730 αλλά ανακατασκευάστηκε εκ θεμελίων το 1827. Ξεχωρίζουν για την τέχνη τους το ξυλόγλυπτο τέμπλο και η μεγάλη εικόνα της Αγίας Αικατερίνης με επίχρυσο ανάγλυφο επικάλυμμα.

Επίσης η Παναγιά η Χρυσοσπηλιώτισσα η οποία Βρίσκεται σε μια επιβλητική αλλά και υποβλητική τοποθεσία στη θέση Τζιούμα κοντά στο χωριό Γουριανά των Τζουμέρκων. Ονομάστηκε έτσι, γιατί σε σπηλιά που υπάρχει στον περίβολο του ναού βρέθηκε κατά την παράδοση χρυσή εικόνα της Παναγίας, η οποία δυστυχώς σήμερα δε σώζεται. Κατά το Σεραφείμ Ξενόπουλο ο ναός κτίστηκε τον 11ο αιώνα, αυτό επιβεβαιώνεται από ενεπίγραφη πλάκα εντοιχισμένη στην κόγχη του νότιου τοίχου του ναού, απ' την οποία μαθαίνουμε ότι το 1663 ανακατασκευάσθηκε εκ βάθρων το μνημείο, οπότε πήρε και τη σημερινή του μορφή. Απ' τα κειμήλια της μονής σημαντικότερα είναι μερικά λειτουργικά βιβλία (εκδόσεις Βενετίας) ένα Άγιο Ποτήριο και μία λειψανοθήκη - όλα των αρχών του 19ου αιώνα - τα οποία φυλάσσονται στα Γουριανά. Σήμερα, εκτός απ' το ναό και τις δύο βρύσες στον περίβολο του, τίποτα δε θυμίζει το παλιό μοναστήρι. Ωστόσο η Χρυσοσπηλιώτισσα, χάρη στην ειδυλλιακότητα του χώρου της, αποζημιώνει και με το παραπάνω τον επισκέπτη που θα 'χε το κουράγιο να ανέβει ως εκεί ψηλά για να απολαύσει την ομορφιά του τοπίου και να προσκυνήσει τη χάρη της.

Εκδηλώσεις-δραστηριότητες του Πνευματικού και Αθλητικού Κέντρου Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο ως πόλος έλξης τουριστών-Αθλητικός Τουρισμός
Εδώ και αρκετά χρόνια πραγματοποιούνται οι εξής εκδηλώσεις δραστηριότητες προκειμένου να βοηθήσουν τον Δήμο να αποτελέσει πόλο έλξης τουριστών αλλά και να στρέψει το ενδιαφέρον της νεολαίας προς τον αθλητισμό και τον πολιτισμό:

"Αθαμάνιος Διαδρομή"
Η Αθαμάνιος Διαδρομή διεξάγεται επιτυχημένα για μια σειρά επτά ετών και συμμετέχουν αθλητές διεθνούς εμβέλειας από όλη την Ελλάδα. Ο αγώνας δρόμου διεξάγεται σε μια πανέμορφη διαδρομή μέσα στην άγρια φύση των Τζουμέρκων, προσφέροντας σε πολλά σημεία μια ανεπανάληπτη θέα. Το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής εκτείνεται σε δάσος από έλατα, καρυδιές και καστανιές και πραγματοποιείται υπό άριστες κλιματικές συνθήκες για την εποχή, διευκολύνοντας την προσπάθεια των αθλητών. Η διαδρομή είναι ασφαλτοστρωμένη, σε όλο το μήκος της και στους νικητές όλων των κατηγοριών απονέμονται έπαθλα και μετάλλια και αναμνηστικά δώρα σε όλους τους συμμετέχοντες. Η αφετηρία είναι η πλατεία Αθαμανίου και ο τερματισμός η πλατεία του χωριού Τετράκωμο· σύνολο 12.300 μέτρα. Κατά τη διάρκεια του αγώνα θα παρίσταται ασθενοφόρο με γιατρό ενώ όπου απαιτείται η αστυνομία θα επικουρεί ώστε να διεξαχθεί με ασφάλεια ο αγώνας. Επίσης κατά τη διάρκεια του αγώνα και σε επιλεγμένα σημεία της διαδρομής θα δίνονται αναψυκτικά, νερά. ισοτονικά ποτά προς βοήθεια των αθλητών. Η Αθαμάνιος Διαδρομή περιλαμβάνει και διαδρομή περιπατητών για όσους δεν θέλουν ή δεν μπορούν να τρέξουν και οι οποίοι επίσης λαμβάνουν αναμνηστικά μετάλλια εφόσον τερματίσουν. Αναμφίβολα Η Αθαμάνιος διαδρομή τονίζει την αξία του αθλητικού ιδεώδους, της ευγενούς άμιλλας και του ευ αγωνίζεσθαι.

Αγώνας δρόμου "Στη σκιά του Κριάκουρα"
H εκκίνηση δίνεται στην πλατεία των Θεοδωριάνων (ύψος 960μ). Τα Θεοδώριανα και η Κωστηλάτα φημίζονται για τα καθαρά νερά τους και το πανέμορφο φυσικό περιβάλλον τους. Οι αθλητές θα διασχίσουν το χωριό μέσα από τα στενά δρομάκια του και για τα πρώτα 1.600μ θα κινηθούν σε τσιμεντένιο κατηφορικό δρόμο έχοντας στα δεξιά έλατα και πλατάνια χαρίζοντας απλόχερα τον ίσκιο τους και αριστερά τα κρυστάλλινα νερά της Άσπρης Γκούρας να κυλούν συμμετέχοντας στην προσπάθεια των δρομέων για να μπούν σε χωμάτινο ορεινό δρόμο για τα επόμενα 5.800μ (κάνοντας αναστροφή στο 4.500χλ) διασχίζοντας το επιβλητικό φαράγγι της Αγίας Τριάδας αγναντεύοντας τα Τζουμέρκα.
Στη συνέχεια περνώντας πάνω από μονότοξο πέτρινο γεφύρι μπαίνουμε σε ανηφορικό μονοπάτι για 900μ περνώντας μέσα από τα κρύα νερά του Γκούρα ανακατεύοντας τις φιγούρες μας με τις σκιές των δέντρων για να καταλήξουμε σε ασφαλτική διαδρομή για τα επόμενα 1700μ μέχρι τον τερματισμό. Χρονικό περιθώριο ολοκλήρωσης του αγώνα ορίζονται οι 3 ώρες.

Αγώνας δρόμου "Άθλος Τζουμέρκων 2016"
Ο Άθλος Τζουμέρκων mountain Bike, έγινε για δέκατη πέμπτη χρονιά στον ομώνυμο ορεινό όγκο, στα Τζουμέρκα. Για μια σειρά ετών αποτελεί ένα επιτυχημένο αθλητικό event με μεγάλη συμμετοχή . Αφετηρία και τερματισμός των αγώνων θα είναι το Κέντρο Άθλησης και Αναψυχής (T.A.C.), δίπλα στο γυμνάσιο/λύκειο, στο χωριό Άγναντα Άρτας. Σελίδα 12 από 20

Η πρώτη Άθλος Τζουμέρκων mountain bike 63, είναι μια μεγάλη, χορταστική και τεχνική διαδρομή 63 χιλιομέτρων με 2570 μέτρα συνολικής υψομετρικής διαφοράς. Θα έχει περιορισμένο αριθμό συμμετοχών και απευθύνεται σε έμπειρους και καταξιωμένους αναβάτες ορεινών αγώνων ποδηλασίας, με πολύ καλή τεχνική τόσο στην κατάβαση όσο και στην ανάβαση, οι οποίοι έχουν τεκμηριωμένα τρέξει και τερματίσει, σε τουλάχιστον 3 ορεινούς μαραθωνίους ποδηλασίας.
Η τρίτη Άθλος Τζουμέρκων mountain bike 17, είναι διαδρομή 17 χιλιομέτρων με 680 μέτρα συνολικής υψομετρικής διαφοράς. Απευθύνεται στον οποιονδήποτε που έχει καλή υγεία, αθλείται και του αρέσει η ποδηλασία βουνού, χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις τεχνικής. Στον ευρύτερο χώρο λειτούργησε η γραμματεία θα υπάρχει εκθεσιακός χώρος (για καταστήματα, εταιρίες και ομάδες).

Φωτό: Μοναστήρι Αγ. Γεωργίου, Χρυσοσπηλιώτισσα, Κόκκινη Εκκλησιά, Αγ. Αικατερίνη, Βουργαρέλι, Καταρράκτες Σούδας και Καταρράκτη, Ράφτινγκ στον Άραχθο, Ορειβασία στα Τζουμέρκα, Πεζοπορία στο Δάσος